Mutexesisisler xitayni kélechek kirizisler heqqide agahlandurmaqta
2004.09.10
Yéqinda'en'giliye b b s radi'o- téléwiziye shirkitining xewerlertor bétide "mutexesisler xitayni kélechek kirizisler heqqide agahlandurmaqta" dégen témidiki maqale élan qilindi.
En'giliye b b s radi'o - téléwiziye shirkiti élan qilghan "mutexesisler xitayni kélechek kirizisler heqqide agahlandurmaqta" namliq maqalida bildürilishiche: yéqinda "xitay yashliri géziti " xitayning kélechek kirizis mesilisi heqqide mexsus melumat bergen bolup, xitaydiki 100 ge yéqin alim we mutexessislerning " xitay 2010 - yiligha barghanda kirizis köp yüz béridighan dewirge qedem qoyidu, hemde mezkür kirizisler asasen ijtima'iy, iqtisadiy we muhit qatarliq jehetlerni öz ichige alidu ” digendek sözlirini alahide otturigha qoyghan. Mezkür maqalida yene: xitayda hazir hemmila ademning diqqitini qozghawatqini yéza-bazarlardiki namratliq, ishsizliq we ma'arip qatarliq mesililerdin terkip tapqan ijtima'i mesile ikenliki alahide tekitlen'gen.
Béyjin uniwérsititining profissori ding yüen ju(DingYuanZhu) ependi xitaydiki 100 ge yéqin mutexesisisdin terkip tapqan kirizis mesilisi tetqiqat guruppisining bashliqi bolush süpit bilen: "xitaydiki kirizisler ijtima'iy kirizistin bashqa yene iqtisadiy we muhit kirizisinimu öz ichige alidu" dep tekitlep, " xitay hökümiti kirizis mesilisini bir terep qilishta, aldi bilen pul - mu'amile ishlirigha bekmu diqqet qilishi kérek, hazir xitaydiki bezi bankilarda arqa- arqidin yüz bériwatqan chong mesililer peqet bashqurush mesilisi bolupla qalmastin, belki séstima tüzülmisi qatarliqlar bilenmu nahayiti munasiwetlik" dep bildürgen.
Ding yüen ju efendining bildürishiche: xitaydiki pul - mu'amile séstimisining ilgiri sürüsh we nazaret qilish jehettiki iqtidarining kem boliwatqanliqi, xitay iqtisadining tereqqi qilish jeryanidiki eng chong kemchiliki bolup, xitayning karxana bashqurush muhitining nachar bolishigha sewebchi bolghan.
Ding yüen ju efendi yene shuni tekitlidiki: eger xitay hökümiti chériklik mesilisini pat arida ünümlük halda tézdin kontrol qilmaydiken, undaqta 2010 - yiligha barghanda, bu xil chériklik jem'iyet dawalghushining kélip chiqishidiki eng asasi sewep bolup qélishi hetta u kirizisni biwaste keltürüp chiqarghuchi bolup ishsizliq, namratliq we ishtin boshitiwétish qatarliq mesililer bilen birliship, téximu chong xeter élip kélishi mumkin iken.
Ding yüen ju efendining bildürishiche: xitayning jem'iyet séstimisining nachar boliwatqanliqi keng kölemlik jem'iyet dawalghushi halitini keltürüp chiqiridighan amillarni peyda qilmaqta. Kishilerning hazir hökümetke qilche ishenchisi yoq. Karxana we shexslerge bolghan ishenchisimu kemchil. Xelqning hökümet siyasitige bolghan ishenchisining yétersizliki, ularning karxana orunlirining aldamchiliqliridin endishe qilishi, shundaqla bir qisim kishilerning exlaq süpitidinmu qattiq endishe qilishining hemmisi nahayiti xeterlik signal bolup, buni birxil yoshurun halettiki ijtima'iy kirizis dep qarighili bolidiken.
Xitayda yürbéridighan kirizisning aldini élish heqqide "xitay yashliri géziti"de éytilishiche: kishilerning hökümetke bolghan ishenchisining kamchil bolishidiki sewep bezi hökümet emeldarlirining öz hoqoqidin paydilinip, paraxorluq qiliwatqanliqi, künséri chiriklishiwatqanliqi bilen nahayiti zich munasiwetlik iken. Mutexessislerning körsitishiche: xitayda yüz béridighan kirizislerning aldini élish üchün, makroskopiye siyasitini tertipke sélish, pul- mu'amile ishliridiki xewp-xeterdin saqlinish, qanunni toluqlash, islahatning adil bolishigha kapaletlik qilish we jem'iyet bixeterlik tori qurup chiqish qatarliq mesililerge alahide köngül bölishi nahayiti muhim rol oynaydiken. Mutexessis ding yüen ju efendi bolsa " eger xitay hökümiti kirizis mesilisining aldini alimiz deydiken, aldi bilen köp sandiki kishilerning hökümet siyasitige arilishishigha yol qoyishi kérek" dep körsetti. (Méhriban)