Némichün mawzédungning erwahi téxiche egiydu? ‏(1)

• Muxbirimiz welining bu heqtiki melumati
• Download story audio

2005 – Yili 27 – mart küni ikki Uyghur qeshqer shehiride maw zédonning heykili aldidin ötüp kétiwatidu. Bu heykel maw zédongning xitaydiki heykelliri ichide eng chongi. AFP

Xitayda chiqidighan "béyjing yashliri" gézitining xewirige qarighanda, 9 ‏- ayning 9 ‏- küni xitayda mawzédung ölgenlikige 30 yil toshqan kün. Bu künning harpisida béyijingdiki büyük xelq sariyida chong hejimlik naxsha-muzika kéchiliki ötküzülgen. Muzika kéchiliki qoralliq saqchi qisim sen'et ömiki teshkilligen bir nechche yüz naxshichi mawni medhiyileydighan xor éytishi bilen bashlan'ghan. Mawzédunggha chongqur muhebbiti bar artistlar qatarida Uyghurlardin kérem abdugul ependimu shu küni "mawjushining sözliri qelbimizde saqlaqliq" dégen naxshini orunlap mawni esligen.

B b s ning xewer qilishiche, 9 ‏- ayning 9 ‏- küni béyjingdiki büyük xelq sariyida mawzédungning erwahini medhiyileydighan muzika kéchiliki ötküzülgende, "közitish zhurnili"da élan qilin'ghan mulahizilerde bayan qilinishiche, mawzédungning erwahi, kommunizmning erwahi xitayda téxiche egip yürüshi, maw xitay kommunistik partiyisi üchün yitishtürüp qoyghan mirasxorlarning herxil waste qollinip teshwiqatni toxtatmay kéliwatqanliqi bilen munasiwetlik. Bu künde, chet'ellerdiki intirnét tor betliride mexsus mawzédung heqqide bir chong erkin munazire bashlandi:

Échinishliq künlerning xatirisi

Xongkongdin b b s ning "maw zédong heqqide erkin munazire" bétige yézilghan bir obzorda " qira'etxanamdin axturup körsem, maw tallanma eserliri dégen 5 kitab we yene bir nechche tal chong-kichik iznek turuptu. Men bu nersilerni qolumgha alsam, maw dewride tartqan échinishliq künler ésimge kélidu, ichim hesretke tolidu, mana bu manga maw dewridin qalghan nerse" dep bayan qilin'ghan.

Maw dewri bir osal dewr bolghan iken

Jilin ölkisidin yézilghan bir munaziride mundaq dep bayan qilinidu: hazir men bilen yash-qorami teng kishiler ötken esirning 80 ‏- yillirida tughulghan kishiler. Biz déng shawping bir qisim kishiler aldi bilen bay bolsun, dégen dewrde chong bolduq. Biz hazir özimizni yer sharining bir ezasi dep hésablaydighanlar. Biz hazir aliy süpetlik kichik mashina, katta talla bazar dégenlerni tesewwur qilimiz. Biz maw dewridiki ishlarni bilmeymiz. Emma biz , maw dewridin kelgen ishchilar yashinip pénsiyige chiqidighanda ishtin boshutulghanliqini körduq. Yézilarda déhqanlarning yer‏ - zéminliri dawamliq türde heqsiz igiliwélinip kéliwatqanliqini körduq. Hökümetning peqet "muqimliq" dégennila , "maslashqan jem'iyet " dégennila tekitleydighanliqini anglap turuwatimiz. Qanun'gha xilapliq qilghan kishilerni pash qilghanlar jazalinidighanliqinimu bilimiz. Gerche biz maw dewri heqqide anglighan bolsaqmu, emma u dewrde bolghan ishlar we qilin'ghan geplerni hés qilalmaymiz. Anglighinimizgha qarighanda u dewr bir osal dewr bolghan iken.

Maw dewridin qalghan qalaymiqan sepsetiler

Chong quruqluqtin yézilghan bir obzorda "maw dewridin bizge "isyan kötürüsh yolluq" , "asman'gha, yerge, ademge qarshi köresh qilish cheksiz xoshalliq" , "chong sekrep ilgirilesh" , " déhqanlar dajeydin öginish" , " istil tüzitish" , "hemmige kommunistik partiye rehberlik qilidu" , "miltiqtin hakimiyet chiqidu" dégendek bir talay mentiqisiz, qalaymiqan sepsetilerdin bashqa tüzük bir nerse qalghan emes" dep bayan qilin'ghan.

Mawzédung kapitalistlargha, yer -zémin igilirige qarita bulangchiliq yürgüzdi

Shangxeydin yézilghan bir obzorda bayan qilinishiche, beziler 1952 ‏- yili xitayda sana'et xelq igilikining 30%ni teshkil qilatti, yéza igiliki 64% ni teshkil qilatti, 1975 ‏- yiligha kelgende bu nisbet özgerdi, sana'et 72%ni, yéza igiliki 28% ni teshkil qilidighan boldi. Junggoning sana'et dölitige aylinishi maw dewride emelge ashti dewatidu. Emeliyette bu dewr maw xelq ichide kapitalistlarni, yer -zémin igilirini bulap-talap, ularning mülkini "döletning", emeliyette kommunistik partiyining qiliwalghan dewr. Bu dewrning dunyada déyiliwatqan "xelq", "dölet" dégen uqum bilen munasiwiti yoq. Dunyadiki sana'et döliti dégen döletlergimu oxshimaydu. Bu dewrdiki mawning bulangchiliqi sowét ittipaqining qollishi we yardimi astida bolghan. Mawzédung hoquqni qoligha alghan haman, döletning iqtisadi téxi eslige kelmigenliki, xelqning téxi namrat halette turuwatqanliqi bilen qilche kari bolmastin turup koriye urushini qozghidi. Bu urushta 800 ming junggoluqni hayatidin ayridi. Uningdin kéyin maw yene ,eskerlerni wétnamche kéyindürüp, urushqa qatnashturup bir nechche onming ademni hayatidin ayridi. Dölet ichide keyni -keynidin "eksil inqilabchilarni basturush", "istil tüzitish", "ongchilargha qashi turush", "chong sekrep ilgirilesh", "xelq kommunisi" , dégen siyasiy heriketlerni qozghap, bu arqiliq bir nechche on milyon xelqni acharchiliqqa qoyup hayatidin ayridi. Uningdin kéyin yene "medeniyet inqilabi" ni qozghap xelqni bir-birige urushqa sélip, bu arqiliq yüz minglighan xelqni öltürdi. Mana bu mawzédung dewri" . (Weli)