Xitay kommunist partiyisi heqqidiki mulahiziler (1)

"Ulugh éra géziti" ning 26 - öktebir sanida jin jong ependining "xitay kommunist partiyisining ejellik noqtisi" serlewhilik bir mulahizisi élan qildi. Bu mulahizide xitay kommunist partiyisining tüp siyasiti xelqni sözlesh hoquqidin mehrum qaldurushtin ibaret bolghanliqi, kommunist partiye bu meqset üchün xelqqe qolidin kelgen hemme quwluq-shumluqni qilghanliqi, qiliwatqanliqi we buningdin kéyinmu buning üchün yene her qandaq wehshi wasitilerni qollinishqa teyyar ikenliki körsitilgen.

Jin jong ependi maqalisida xitay kommunist partiyining 50 nechche yilliq tarixidiki maw zédong qozghighan échilish - sayrash, chong sekrep ilgirilesh, déng shawping qozghighan ishikni échiwétish, islahat élip bérish, jang zéminning "qattiq zerbe bérish" herikiti we xu jintawning "partiyining hoquq tutush qabiliyitini östürüsh" shu'ari qatar tarixiy weqelerni eslep - sélishturup, kommunist partiyining ejellik nuqtisini körsetken.

Maw zédong dewridiki qalpaq kiygüzüsh, küreshke élish

Jin jong ependi maqalisida maw zédong dewridiki qalpaq kiygüzüsh we küreshke élishni eslep ötken. Uning bayan qilishiche, xitay kommunist partiyisining tüp siyasiti xelqni gep qilghuzmasliq, yeni xelqni sözlesh erkinlikidin mehrum qaldurushtin ibaret boldi. Mesilen, xitay kommunist partiyisi hoquq tutqandin kéyin, uning qandaqliqi bir nechche yilliq emeliyette sinalghan idi. Shunglashqa xelq kommunist partiyige baha bérishke, hetta partiyini tenqitleshke bashlighanda, 1957 - yili maw zédong "hemme bes - beste sayrash" , "sözligüchide gunah yoq" dégen yalghan siyasetni otturigha qoyup pütün xelqni kommunist partiyige pikir bérishke chaqirdi.

Xitayda her sahe ziyaliyliri chong qizghinliq we semimiylik bilen kommunist partiyige pikir berdi, herxil muwapiq tekiliplerni qoydi, xataliqlarni tenqit qildi. Ular sözlep bolghandin kéyin, maw zédong uni "sotsiyalizmning ewzellikini yoqqa chiqarghanliq", "kommunist partiyige qarshi turghanliq" dep dep jakarlap , milyonlighan ziyaliygha "ongchi" dégen qalpaqni kiygüzüp, ularni diktator astigha aldi. Uningdin kéyin yene "chong sekrep ilgirilesh" dégen heriketni qozghidi. Bu heriket jeryanida 3 yil ichide 30 milyondin artuq adem acharchiliqta öldi. Buninggha narazi bolghanlargha yene "ongchilliq" dep qalpaq kiygüzdi. Uningdin kéyin maw zédong "medeniyet inqilabi" dégen heriketni qozghap, ularning hemmisini qaytidin tartip chiqirip nadan balilargha köreshke alghuzdi. Bu herikette yene bir nechche on milyon biguna adem öldi. Démek, xitay kommunist partiyisining tüp siyasiti xelqqe zomigerlik qilish we xelqni sözlesh huquqidin mehrum qaldurushtin ibaret boldi. Maw zédong ta ölgiche xelqning sözlesh erkinlikini cheklep xelq bilen qarshiliship ötti.

Déng shawping dewridiki qoralliq basturush

Jin jong ependi maqalisida déng shawping dewridiki qoralliq basturushni eslep ötken. Uning bayan qilishiche, déng shawpingning nopuzi maw zédongdek mutleq üstünlikke ége emes idi. Bezi siyasi qérilar uning gépini anglimaytti. Shunglashqa u maw zédongning tutqan yolini özgertish üchün, 1978 - yili aldi bilen "heqiqetning ölchimi" heqqide munazire bashlap, bu arqiliq xwa goféngning "mawzédong bikitkenliki nersini özgertmeslik" dégen siyasitini ret qildi. Uninggha ulapla "ishikni échiwétish, islahat élip bérish" dégen siyasetni qollinip we erkinlik we démokratiye dégenni köprek tekitlep, bu arqiliq xelqni erkinlikke bashlap siyasi qérilarning basti. Emma bu yillarda xelq'arada kommunizmning gumran bolushigha egiship, xitaydimu kommunist partiyige, sotisyalizmgha qarshi erkinlik we démokratik herket ewj élishqa bashlighan idi. Xitayda ziyaliylar erkinliship sözleshke bashlighanda, xiyanetchi- chirik emeldarlarni jazalashni telep qilghanda, déng shawping derhal ularni qoralliq basturdi. Sélishturup köridighan bolsaq, maw zédong ziyalilarni "köpinchisini qolgha almasliq, birnimu ölüm jazasigha höküm qilmasliq, tenqid qilip, nazaret astigha élip özgertish" dégen siyasetni qollinip qalpaq kiygüzüp, küreshke élip, qinap-azaplighan bolsa, déng shawping biwaste halda ziyaliylarni qoral bilen étip qanliq basturdi. (Weli)