Nensi pélosi : jorj bush olimpik échilish murasimini bayqut qilishi kérek

• Muxbirimiz jümening bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Amérika dölet mejlisining awam palata re'isi nensi pélusining jüme küni tibet rohaniy dahiysi dalay lamaning daramsaladiki turalghusini ziyaret qildi. AFP Photo

Bügün seyshenbe küni etigen amérika kéngesh palata re'isi nensi pélosi xanim xitay hökümitining tibette élip bériwatqan basturush herikiti we xitayning kishilik hoquqni yaxshilash jehetlerde dunya jama'etchilikige bergen wediliride turmighanliqi tüpeyli amérika prézidénti jorj bushning bu yil 8 - awghust béyjingda ötküzülidighan olimpik yéghinining échilish murasimini bayqut qilishi kéreklikini körsetti.

Olimpik échilish murasimini bayqut qilish mesilisi ochuq ‏ - ashkara bolushi kérek

Ilgiri bush xitay prézidént xu jintaw bilen körüshkende xu jintawning teklipini qobul qilghan hemde özining béyjing olimpikining échilish murasimigha qatnishidighanliqini bildürgen idi.

Pélosi xanim bügün ABC téléwiziyisige bergen ziyaritide amérika prézidénti bushning bashqa dölet rehberlirige oxshash ish körüp béyjing olimpikining échilish murasimigha qatnishish mesiliside oylinip körüshi kéreklikini bildürdi.

U mundaq dédi: "méningche olimpik échilish murasimigha qatnishish ishini, bashqa dölet rehberlirining qandaq qilishigha qarap prézidént bush kéyin qayta oylap körüshi kérek."

U yene , gérmaniye bash ministiri an'géla mérkélningmu we bashqa dölet rehberliriningmu béyjing olimpikining échilish murasimigha qatnishish yaki qatnashmasliq mesiliside ochuq ‏ - ashkara bolghanliqini , shundaq bolghanda ishlarni yaxshi bir terep qilghili bolidighanliqini bildürdi we " menche olimpik échilish murasimini bayqut qilish mesilisi ochuq ‏ - ashkara bolushi kérek, shundaq bolghanda xitayghimu hörmet körsetken bolimiz "dédi .

Pélosi xanim: "bashtila olimpik xitaygha bérilmesliki kérek idi"

Pélosi xanim yene olimpikning xitaygha bérilishi mesiliside toxtilip: "bashtila olimpik xitaygha bérilmesliki kérek idi, lékin ular olimpikni ötküzüsh sheripige kishilik hoquqni yaxshilar wedisi bilen érishti, biraq ular bu wedilirige wapa qilghini yoq" dédi.

Pélosi xanimning chaqiriqigha jawaben aqsaray inkas qayturup, olimpikining peqet tenterbiye musabiqisi ikenlikini , siyasiy bilen alaqidar emeslikini ilgiri sürüp, peqet tibettiki basturush herikiti sewebidinla prézidént bushning olimpikni bayqut qilmasliqi mumkinlikini bildürdi .

Pélosi xanim : xitay kishilik hoquqni yaxshilash , axbaratni keng qoyuwétish wediliride turghini yoq

Bügün pélosi xanim özining olimpik meydani hemde xitay heqqide éytqanliri üstide yene toxtaldi we özining yéqinda hindistan'gha qilghan ziyariti jeryanida xitay heqqide sepsete tarqatmighanliqini belki xitayning xelq'ara olimpik komitétigha bergen wedilirini aqlimighanliqidin ibaret heqiqet üstide söz achqanliqini tekitlidi.

U mundaq dédi: men hindistan'gha barghan chéghimda xitay heqqide yalghan gep qilghinim yoq, belki xitayning tibette néme qilmishlar bilen shughulliniwatqanliqini hemde xitayning olimpik ötküzüshni qolgha keltürüsh üchün kishilik hoquqni yaxshilaymiz we axbaratni keng qoyuwétimiz dep xelq'ara olimpik komitétigha bergen wediliride turmighanliqidin ibaret heqiqet üstide toxtaldim."

Xitayda bu yil awghustning 8 - küni ötküzülidighan 2008 - yilliq béyjing olimpikige del 130 kün qaldi, emma xitay 2001 - yili olimpik sahibxaniliqini élish aldida dunya jamatchilikige bergen kishilik hoquqni yaxshilash , axbaratni keng qoyuwétish dégen'ge oxshash wedilirining biridimu turghini yoq.

Uning üstige xitayning 10 ‏ - mart tibette élip bérilghan naraziliq namayishini zorawanliq wasitiliri ishlitip basturushi , bu nöwetlik olimpikni dunya xaraktérlik bayqut qilish idiyilirini ulghaytqan idi.

An'géla mérkél olimpik échilish murasimigha qatnashmaydighanliqini jakarlidi

Gerche hazir birer dölet bu olimpikni pütünley bayqut qilidighanliqini jakarlimighan bolsimu, emma bir qism gherb elliri rehberliri olimpik échilish murasimini bayqut qilidighanliqini élan qildi.

Yawropa ittipaqigha eza döletler ichide 2008 - yilliq béyjing olimpikining échilish murasimini bayqut qilishni polsha bash ministiri donald tusk jakarlighandin kéyin, uning mezkur chaqiriqigha chéx prézidénti waklaw kla'us awaz qoshqan idi.

Uningdin bashqa , 31 - mart küni gérmaniye bash ministiri an'géla mérkél xanimmu özining bu olimpik échilish murasimigha qatnashmaydighanliqini jakarlighan bolup, melum bolushiche, fransiye prézidénti nekolas sarkoziymu özining béyjing olimpikning échilish murasimini bayqut qilishi mumkinlikini bildürgen idi. (Jüme)