Хоңкоңдики чоң сайлам

Хоңкоңда өткүзүлгән бу парламент сайлими тарихтин буянқи әң кәскин елип берилған бир қетимлиқи болуп, һәтта сайлам белити хоңкоң арили районида һазирғичә қайта саналмақта.

Бу қетимлиқ сайлам нәтиҗиси пиландикидин 10 нәччә саәт кейин елан қилинип, димократчилар парламенттики 60 орунниң 25 ини қолға кәлтүрди. Бу өткән қетимлиқ сайламдин 3 орун көп болсиму, лекин йәнила димократчиларниң пәрәз қилғинидин көп аз болған. Әмма бейҗиңпәрәс йеңи һөкүмәт сепидикиләрниң 30 санни игәлләп парламентта үстүнлүккә еришиши анализчиларни һәйран қалдурди.

Бейҗиңпәрәс сепиниң сайламда үстүнлүккә еришишиниң сәвәби

Сайламдин кейин хоңкоң мәтбуатлирида дәрһалла бу һәқтә инкаслар елан қилинип, бәзи анализчилар бу сайламниң хоңкоңдики димократчилар билән бейҗиң һөкүмити арисидики чоң риқабәт икәнликини билдүрсә, йәнә бәзи анализчилар, бейҗиңпәрәс сепиниң сайламда үстүнлүккә еришишиниң, бейҗиң һөкүмитиниң сайламға пүтүн күчи билән тәсир көрситишиниң нәтиҗиси икәнликини илгири сүрди.

Хоңкоңдики димократчилар партийисиниң рәиси яңсен, бу қетимлиқ сайламниң һәқиқәтән кәскин елип берилғанлиқини етирап қилип, беләт ташлаш нисбитиниң % 50 тин ешиши, димократийәни сөйидиған хоңкоң хәлқиниң тинч вә колликтип усулда өзлириниң димократик арзусини ипадилигәнликини, шуңа бейҗиң һөкүмитиниң буни мәркәз билән қаршилишиш дәп қаримаслиқини үмид қилидиғанлиқини билдүрди.

Бу қетимлиқ сайламда кишиниң деққитини һәммидин тартқини, давамлиқ намайиш паалийәтлирини оюштуридиған вә көп қетим түрмидә йетип чиққан лияң гошйоңниң парламентта бир орунға еришиши болди. Шундақла у хоңкоңдики димократик һәрикәтләрниң актип паалийәтчиси болуп, у хитай һөкүмитиниң көзигә қадалған бир тал миқ дәп қарилатти.

Хитай асасий қанун лайиһә комититидики профиссор шияв веййүн, сайлам нәтиҗиси елан қилинғандин кейин, парламент әзалиқиға сайланғучиларниң " асасий қанун" ға садиқ болидиғанлиқи тоғрисида қәсәм ичиши керәкликини билдүрди. Шуңа лияң гошйоңниң парламент әзалиқиға сайлинип дуч келидиған биринчи мәсилиси, " асасий қанун" ға садиқ болушқа қәсәм қиламду-йоқ?

Хәлқ мени сайлап чиқти. Шуңа мән уларни үмидсизләндүрәлмәймән

Лияң гоңшйоң бу һәқтә, буниң өзи үчүн һәқиқәтән бир мәсилә икәнликини билдүрди:

" Асасий қанунға садиқ болуш? мениң әлбәттә униңға садиқ болғум йоқ. Һәмдә униң садиқ болушму зөрүр әмәсқу?! әмма асасий қанунда көрситилгәндәк, униңғиму өзгәртиш киргүзгили болидиғу. Хәлқ мени сайлап чиқти. Шуңа мән уларни үмидсизләндүрәлмәймән."

Дүшәнбә күни сайлам нәтиҗиси елан қилинғандин кейин, лияң гошйоң икки қолини игиз көтирип юқири авазда аммиға қарап, " димократийә яшисун, хәлқ яшисун!" дәп товлиди. У йәнә буниңдин кейин өзиниң бурунқи характерини давамлиқ сақлап қалидиғанлиқини, һәтта парламент әзалиқиға сайлинип болғандин кейинму, хоңкоң алаһидә район һөкүмитиниң алдида намайиш орунлаштурғанлиқини билдүрди. Шундақла лияң гошйоң " бир партийилик диктатор түзүм" гә қәтий қарши туридиған киши болуп, хитай һөкүмитиниң мустәбит сияситигә баштин-ахир қарши туруп кәлди. У йәнә бейҗиң һөкүмитиниң бу қетимлиқ сайламға көрсәткән тәсири һәққидә тохтилип мундақ дәйду:

Мәркизи һөкүмәтниң хоңкоңға қол тиқиши барғансери әвҗ елип кәтти

"Әгәр мәркәз тохтимай тосалғулуқ қилса, ундақта йәрликниң ишлирини қандақ бир тәрәп қилғили болиду. Йеқинқи бир нәччә йилларға қарап беқиң, мәркизи һөкүмәтниң хоңкоңға қол тиқиши барғансери әвҗ елип кәтти. Бундақ болса хоңкоңниң мәсилилирини қандақ қилип яхши бир тәрәп қилғили болсун?! "

Хоңкоң сайлам комитити сайлам ахирлашқандин буян һазирғичә җәмий 1 миң 300 парчә әрзнамә тапшуруп алған. Булар асаслиқи, беләт сандуқиниң тәйярлиқи пухта болмаслиқ, беләт санаш сүрити аста болуш вә ташланған беләт билән һесаблап чиққан беләт сани охшаш болмаслиқ қатарлиқлар.

Сайлам нәтиҗисидин кейин, хоңкоң алаһидә мәмурий район башлиқи доң җийәнхуа мухбирларни күтивелиш йиғини чақирип, йеңи сайланған парламент әзалирини тәбрикләш билән биргә, бу қетимлиқ сайламниң адил вә очуқ елип берилғанлиқини җакалиди.

Бу арида йәнә, хитай дөләт кабинти хоңкоң, макав ишлири ишханисиниң муавин мудири чен зоер мәзкүр сайламни тәбрикләп, буниң ғәлибилик өткүзүлишиниң бир дөләттә икки хил түзүм болуш, хоңкоңлуқлар хоңкоңни идарә қилиш вә юқири афтономийәниң әмәлгә ешиши икәнликини билдүрди. ( Пәридә )