Xu jintawning "sekkiz sherep, sekkiz nomus" dégen exlaq ölchimi heqqide su'al


2006.04.03

Xitaydiki yerlik hökümetler xu jintawning "sekkizni sherep bilish, sekkiz nomus bilish" heqqidiki sözini déhqanlargha "sotsiyalistik yéngi yéza qurush" ning "ikki sekkiz ölchimi" dep teshwiq qilishqa bashlighandin kéyin, erkin uchur wastilirida buninggha qarita so'allar otturigha qoyuldi. Bash orgini amérikining prinston uniwérsitétidiki xitay uchur merkizining zhurnili bolghan "közitish zhurnili"ning 4 ‏- ayning 1 ‏-künidiki sanida "xu jintawning "sekkiz sherep, sekkiz nomus" dégen exlaq ölchimi heqqide su'al" namliq bir maqale élan qilindi.

"Weten" dégen uqum heqqide

Maqalide bayan qilinishiche, hazir "teywen boghizining ikki teripidiki junggoluqlar" déyiliwatidu. Xu jintawning "sekkiz sherep, sekkiz nomus" dégen exlaq ölchimide tilgha élin'ghan "weten" zadi qaysi weten? 1912 ‏- yili ching sulalisini aghdurup tashlap, 3 ming yilliq mustebitlikni axirlashturup qurup chiqilghan jungxu'a min'gomu yaki uning ornigha dessitish üchün qurup chiqqan marks- léninlarning jungxu'a xelq jumhuriyitimu? xu jintawning dewatqini nahayiti éniqki, dunya tinchliqining ortaq düshmini, dunyadiki eng wehshi fashist teshkilat, xelqqe, insan tebi'itige qarshi qanliq, zorawanliq siyaset yürgüzidighan, insaniyettiki erkinlikning düshmini, jem'iyettiki qara guruh, lükchekler teshkilati bolghan kommunistik partiyining jungxu'a xelq jumhuriyiti. Buni söyüshni qandaqmu exlaq ölchimi qilghili bolsun?

"Xelq" dégen uqum heqqide maqalide bayan qilinishiche, xitay kommunistik partiyisi xelqni öz we düshmen dep ikkige ayriydu. "Öz" dep qaraydighanlarnimu nopus tizimliktiki kimlikige qarap, déhqan yaki bashqa dep perqlendürüp, kemsitidu. Kishilerning emeldar yaki addi puqra a'ilisidin kélip chiqqanliqigha qarap, ulargha "qizil" yaki "qara" dep perqliq mu'amile qilidu. Kommunstik partiye namrat xelq ammisini "topulangchilar", "muqimsizliq peyda qilghuchilar" dep qaraydu. Xitayda hemme adem qanun aldida barawer emes, hemme ademning birdek saylam hoquqi yoq. Xitayda héchkim könglide oylighanni bimalal sözlesh erkinlikige ige emes. Pütün xelqni partiyining démekchi bolghan sözidin bashqa sözni qilmasliqqa mejburlaydu. Xelqqe mushundaq mu'amile qilishni "xelq üchün xizmet qilish" dégili bolamdu?

"Ishchanliq" , "horunluq" dégen uqum heqqide

Xitay kommunistik partiyisi özimu ikki qutupqa bölön'gen. Kommunist emeldarliri bilen bir kéchidila tosattin "aldi bilen béyip" xojayin boluwalghan partiye ezaliri rengga-reng chiraq chaqnighan, haraq-sharap, eyshi -ishret yamrighan jayda, emma ömür buyi japa gha chédap ishlep kéliwatqan ishchilar, déhqanlar xizmet, oqush, turalghu, dawalinish, hetta erz bayan qilish pursetliridinmu mehrum qélip, "asman yéraq yer qattiq" ehwalgha chüshüp qalghan. Bundaq ehwalda, kommunstik partiyining xelqqe ishchanliq heqqide wez éytishi mumkinmu?

"Ittipaqlishish" , "öz nepsige chogh tartmasliq" heqqide

Maqalide bayan qilinishiche, xitay kommunistik partiyisi chong quruqluqtiki gomindang partiyisini yaki bashqa partiyilerni , hetta xelqnimu özlirining ishchilar teshkilati, déhqanlar teshkilati yaki bashqa bir partiye teshkilatini qurushtin mehrum qaldurghan. Jem'iyette itipaqlishishni we uyushushni qanunsiz siyasiy heriket dep hésablaydu. Belki öz‏- ara ittipaqlashqan, teshkilatlargha uyushqan xelqni tutqun qilip türmilerge tashlaydu. Xelqning derdige yetken adwukatlarghimu jaza höküm qilidu. "Hoquq" dégenni hemmidin üstün orun'gha qoyidu. Kommunistik partiye özining hoquqigha tayinip bashqilarning menpe'etige buzghunchiliq qilip, öz nepsige chogh tartidu. Kommunistik partiye her qandaq menpe'etke köz tikkende, uningda semimiylik, haya, nomus dégen nerse mewjut emes. Bundaq partiye qandaqmu xelqqe öz nepsige chogh tartishning xataliqini tekitlep wez éytalaydu? (dawami bar)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.