Хитай растила тинчлиқ сөйәр дөләтму? (1)

• Мухбиримиз вәлиниң бу һәқтики мәлумати
• Download story audio

Йеқиндин буян хәлқарада хитай рәһбәрлириниң 'тинч баш көтүрүш' дегән шуари һәққидә мулаһизиләр болуватиду. -‏ Йеқинда бирси 'хитай растинла тинчлиқ сөйәр дөләтму?' дегән бир суални оттуриға қойған иди, бәзи кишиләр чачрап чиқип капилдашқа башлиди, - дәп баян қилиниду йеңи әср журнилида елан қилинған 'хитай растинла тинчлиқ сөйәр дөләтму' дегән мақалидә, -уларниң баян қилишичә, җуңго башқиларниң таҗавузиға учрап келиватқан дөләт, җуңго әзәлдин тинчлиқни қоғдаш тәрәптә туруп кәлгән дөләт. Мавзедуң 'дуня тинчлиқини қоғдаш' шуарини ағзидин чүшүрмигән, дең шавпиңму 'тинчлиқта узун муддәт биллә туруш' шуарини ағзидин чүшүрмиди. Һазир ху җинтавму 'тинч баш көтүрүш' шуарини оттуриға қоюватиду. Бу тинчлиқ сөйәрлик.

Әмма хәлқарада бундақ кишиләрниң вайсашлириға қаримай,хитай рәһбәрлириниң 'тинч баш көтүрүш' дегән шуари һәққидә елип бериватқан мулаһизиләр кеңийип, һазир мавзедуңниң 'дуня тинчлиқини қоғдаш' дегән шуар астида бирләшкән дөләтләр армийиисниң корийә йерим арилида тинчлиқни қоғдаш һәрикитигә қарши уруш қилғанлиқи; деңшавпиниң 'тичнлиқта биллә туруш' дегән шуар астида 'ветнамниң әдипини бериш' дәп уруш қилғанлиқи; ху җинтавниң 'тинч баш көтүрүш' дегән шуар астида һәрбий тәйярлиқни қандақ елип бериватқанлиқи; хитай тарихтиму өзлүксиз һалда өз әтрапидики башқа милләтләргә таҗавуз қилған болсиму, әмма хитайларда һечқандақ хаталиқ болмиған дәп ақлинип келиватқанлиқи дегәндәк темиларғиму берип тақилишқа башлиди.

‏Мавзедуңниң 'дуня тинчлиқини қоғдаш' дегән шуар астида корийә йерим арилида бирләшкән дөләтләр армийиисгә қарши уруш қилғанлиқи

Хитайдики дәрслик ктабларға қарайдиған болсақ, - дәп баян қилиниду 'хитай растинла тинчлиқ сөйәр дөләтму?' дегән мақалиниң корийә уруши тоғрисидики бабида, - униңда 1840 ‏- йилидики әпиюн урушидин кейин җуңго чөкүп кәтти, җаһангирлар тәрипидин бозәк қилинишқа башлиди. 109 Йил өткәндә, җуңго ойғинип қопуп җуңхуа хәлқ җумһурийитини қурди. Шуниңдин кейинла, җуңго коммунист партийиси ички урушта ғәлибә қилған күчи билән корийә йерим арилида бирләшкән дөләтләр армийисигә қарши уруш қилди, дәп һекайә қилинған.

Бу һекайидики 'америка җаһангирлики бирләшкән дөләтләр тәшкилатниң намини сатти, җәнубий корийидики ли симман гуроһини ишқа салди, уруш тохтитиш келишимигә хилаплиқ қилди, 38‏- параллил сизиқиидн һалқип өтүп, чавшән демократик җумһурийитигә һуҗум қилди, бу чағда җуңго пидаий қисимлири ялуҗяң дәрясидин өтүп, чавшән билән бирликтә америка чил бөрилирини юқитиш үчүн урушқа атлинишқа мәҗбур болди' дегән баянлар техиму қиззиқ. Мушундақ ялған гәп бешини қаймуқтуруп қойған кишиләр бир нәччә он йилдин кейин андин вәқәниң һәқиқий әһвалини чүшәнди. Америка яки башқа бир дөләтниң бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң намини сетип иш қилалиши мумкин әмәсликини; бир америкиниң башқа 17 дөләтниң армийисини йиғип урушқа киргүзүши техиму мумкин әмәсликини; һәтта бирләшкән дөләтләр тәшкилати бихәтәрлик кеңишиниң даимий әзаси болған совет иттипақиму әйни вақитта өзиниң рәт қилиш һоқуқини ишлитиштин баш тартқанлиқини ; шу вақитта бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң армийиси корийә йерим арилида елип барған һәрбий һәрикәт ким ирсинниң җәнубий корийигә қилған таҗавузиға қарши елип берилған дуня тинчлиқини қоғдаш һәрикити икәнликини чүшәнди.

Совет иттипақиниң архиплири ашкариланғандин кейин, кишиләр әйни вақитта бирләшкән дөләт армийисиниң корийә йерим арилидики тинчлиқни қоғдаш һәрикитигә ким ирсинниң таҗавузчилиқи сәвәбчи болғанлиқинила әмәс, бәлки шу вақитта мавзедуңниң 'урушқа қатнишиш җуңго үчүн пайдилиқ' дегән пикридә чиң туруп, сталиндин урушчи айрупилан , лйотчик вә қорал арийәт елип урушқа қатнашқанлиқини, урушта 6 девизийә әскәрни өлүмгә тутуп бәргәнниң сиртида, уруштин кейин, хитай хәлқини совет иттипақиға наһайити көп қәрз төләткүз гәнликини чүшәнди.

Дең шавпиңниң тинчлиқта узун муддәт биллә туруш шуари астида вейтнамға қарши уруш қилғанлиқи

- Дең шавпиңму 'тинчлиқта узун муддәт биллә туруш' дегән шуар астида, вейтнамға қарши уруш қозғиди,-‏- дәп баян қилиниду 'хитай растинла тинчлиқ сөйәр дөләтму?' дегән мақалиниң хитай -ветнам уруши һәққидики бабида, ‏- дең шавпиң бу урушниң намини дәсләптә 'вейтнамниң әдипини берип қоюш уруши' дәп атап, кейин 'чегрида вейтнамға қайтарма зәрбә бериш уруши' дәп өзгәртивалди. Мәйли урушниң намини қандақ өзгәртсүн, шу қетимқи урушниң өзила хитайниң өз әтрапидики қошна дөләтләргә яки қошна милләтләргә пат-пат таҗавуз қилип турушқа адәтләнгәнликини ениқ көрситип туриду.

Есимиздә барки, дең шавпиң тәхткә чиққандин кейинла, партийә ичидә 'башни чөкүрүп чарә издәш' дегән шуарни оттуриға қойған иди. Дең шавпиңниң бу сөзини бәзиләр 'тинч туруп күч топлаш' дәп чүшәндүрди. Шу йилларда тапқан 'вейтнамниң әдипини берип қоюш керәк' дегән чарә чекидн ашқан чоңчилиқ вә чекидн ашқан явузлуқ иди. Хитай коммунистик партийиси 'инқилабни икиспорт' қилип, камбоджадики мавзедуңпәрәс борбутни қоллап камбоджа аһалиисниң 4 тән бир қисмидин көпрәкини қирип ташлиғанлиқиниму, дуня тинчлиқини қоғдиғанлиқ яки башқа әлләр билән тинчлиқта биллә турғанлиқ дегили боламду? (вәли)