Xitay xelq puli qimmiti mesiliside xelq'araning bésimigha uchrimaqta

Hazir nurghun iqtisadshunaslarning qarishiche, bu yil amérikining da'imiy türlerdiki qizil reqimining 625 milyardtin 650 milyard amérika dollirighiche bolidighanliqi perez qilinmaqta. Bu dölet ichi ishlepchiqirish omumiy qimmitining٪ 5.5 Ini igileydiken.

Gerche bu zor miqdardiki qizil reqem menggü dawamlashmisimu, emma mutexessisler bolmidi digende qizil reqemning yérimini qisqartish kéreklikini otturigha qoydi. Bu nishan'gha yétish üchün amérika dolliri qimmitini 2002 - yilidikidin ٪ 30 tin ٪ 35 qiche töwenlitish kérek iken. Roytérs axbarat agéntliqining bildürishiche, xelq'ara iqtisad tetqiqat inistitotining iqtisadshunasliri, amérika dollirining kéyinki bir nechche ayda yene ٪ 15 etrapida dawamliq töwenlitilishi kéreklikini körsetken.

Dollar chüshsimu, xelq pulining tégishish nisbiti özgermidi

Amérika dolliri qimmitining töwenlishi, bashqa döletlerning pul qimmitini choqum yuqiri kötirishi kéreklikidin dérek béridu. Hazirghiche erkin pul qimmiti tüzülmisini yolgha qoyghan rayonlarning pulida rushen halda kötürülüsh bolsimu, emma sherqiy asiya döletlirining pulida héchqandaq özgirish bolmay, dollar bilen bolghan tégishish nisbiti ilgiriki nisbette turupla qalghan. Xelq'ara iqtisad tetqiqat inistitotining dériktori fred bérgstén (Fred Bergsten ) da'imiy türlerde zor éshinchigha ige xitayning choqum xitay puli qimmitini qayta tengshishi zörürlikini bildürdi.

Nyo-york shitatidiki kornél uniwérsitétining maliye kespi profissori doktur warrén béyli bu heqte ziyaritimizni qobul qilip, xitay hökümiti eger erkin pul tüzülmisini yolgha qoyidiken, u halda xitay banka séstimisida nurghun qalaymiqanchiliqlar kélip chiqidighanliqini éytti.

Béyli ependi sözide yene, nöwette xitayning banka séstimisi nahayiti ajiz bolghachqa, xitay hökümitining, eger xelq pulining dollargha tégishish nisbiti östürülse, buning mebleghning keng kölemde sirtqa éqishini peyda qilip, xelq pulining paxallishini keltürüp chiqiridighanliqidin endishe qilidighanliqini éytti. U yene shu seweptin, xitay hökümiti xelq'araning bésimi astida tégishish nisbitini tengshigen teghdirmu, emma xelq puli qimmitini nahayiti az östürishi mumkinlikini bildüri.

Awal pul qimmitini östürüp, andin erkin özgirish tüzülmisini yolgha qoyush

Yéqinqi melumatlargha qarighanda, xitay bash ministiri wén jiyabaw, xitayning pul qimmiti islahatini xelq'araning bésimi astida élip bérishni xalimaydighanliqini körsetken. Xelq'ara iqtisad tetqiqat inistitotining tetqiqatchisi jon wilyamson bu qarashqa qoshulup, xitay hökümiti erkin pul qimmiti tüzümini derhal ijra qilmisimu, lékin xelq puli qimmitini bir qétimdila östürishi zörürlikini, andin asta-asta erkin bazarni yolgha qoysimu bolidighanliqini ilgiri sürdi. Uning bildürishiche, polsha, isra'iliye, chili we kolombiye qatarliq döletlermu mushu usulni qollinip, muqim tégishish tüzülmisini qedemmu-qedem erkin tégishish tüzülmisige özgertken.

Xelq puli qimmiti az digende ٪ 20 tin ٪ 25 qiche östürilishi kérek

Wilyamsonning körsitishche, amérika hökümitining xitaygha xelq puli qimmitini östürüsh heqqide qilghan tirishchanliqliri hazirghiche héchqandaq netije qazanmighan. Xelq'ara iqtisad tetqiqat inistitotining dériktori bérgstén ependi bu munasiwet bilen, amérika hökümitining xitayni derhal xelq puli qimmitini tengsheshke ündishi lazimliqini, bu digenlik xelq puli qimmitini 20٪ tin ٪ 25 qiche yuqiri kötürüsh ikenlikini bildürdi.

Kornél uniwérsitéti proféssori warrén béyli ependi, gerche xitay pul qimmitini tengshigen teghdirdimu, qizil reqem we zawut ishchilirining ishsiz qélishigha oxshash nöwette amérikida mewjut boliwatqan bir yürüsh mesililerning yenila hel bolmaydighanliqini éytti.

Béyli ependi sözide, bu mesililerni keltürüp chiqarghan amillarni yighinchaqlap, amérikining baj séstimisi kishilerni pul yighishqa ündimigenliki, ma'arip sistémisining bolsa yash we yashan'ghan kishilerning iqtidarini yéngilashqa yaxshi yol hazirlimaywatqanliqi shundaqla hökümetning köp miqdarda qerz élishi qatarliqlarning amérika iqtisadigha tesir körsitiwatqan muhim amillar ikenlikini bildürdi.

Xelq puli qimmitini tengshesh xitay özigimu paydiliq

Xelq'ara iqtisad tetqiqat inistitutining bir qisim tetqiqatchiliri bolsa, xitayning xelq puli qimmitini tengshishining xitay özigimu paydiliq ikenlikini körsitip, buning xitayning banka islahati élip bérishigha, pul paxalliqining aldini élishigha we xitay iqtisadining saghlam ösüshige yardemchi bolidighanliqini ilgiri sürdi.(Peride)