Amérikining atom bomba batariyisini teywen'ge yötkishi uqushmasliqmu?

Besh burjeklik bina düshenbe küni amérikining bir uqushmasliq sewebidin teywen'ge tik uchar ayropilan batariyisining ornigha qit'eler ara musapilik bashqurilidighan bombining batariyisini yollap salghanliqini ashkarilighan, béyjing buninggha seyshenbe küni qattiq naraziliqini bildürgen idi. Tünügün teywen dölet mudapi'e ministirliqi xata halda yollan'ghan bashqurilidighan bomba batariyisini amérikining teywen ish béjirish ornigha yetküzüp bergenlikini hem batariye qachilan'ghan kontinerni achmighanliqini bildürdi.

Xitay amérikini teywen'ge qoral sétip bermeslik wediside turushqa chaqirdi

Besh burjeklik binaning bildürüshiche, bu uqushmasliq 2006 ‏ - yili 8 ‏ - ayda yüz bergen we aldinqi hepte bayqalghan. Besh burjeklik bina bayanatchisi " bizde mexpiyetlik yoq, weziyetni tüzettuq" dégen bolsimu, xitay ehwaldin qattiq narazi bolghanliqini bildürdi. Xitay charshenbe künidiki bayanatida weqening ikki terep munasiwitide éghir jarahet peyda qilghanliqini, buni yaxshilash üchün amérika terepning ehwalning bash - axiri heqqide tepsiliy melumat bérishini telep qildi hem amérikini teywen'ge qoral sétip bermeslik wediside turushqa chaqirdi.

Xewerlerde bildürülishiche uqushmastin yollan'ghan batariye, qit'eler ara musapilik bashqurilidighan bombining betlesh mixanizimi yeni qozghatquch rol oynaydighan sezgür qismining bir parchisidur. Bashqurilidighan bomba batariyisi sélindir shekillik töt chong konti'inerde yollan'ghan. Teywen tünügün, xata yollan'ghan kontinerni achmighanliqini hem bashqurilidighan bomba batariyisini sinaq qilmighanliqini bildürgen idi.

Teywenning alaqidar bir xadimi tünügün royétirs agéntliqigha kontinerning échilghanliqini bildürgen. Bu uqushmasliqning xitay, tibet bash qétimchiliqigha chushken bir peytte ilan qilinishi we buning teywende prézidént almashqandin kéyin yüz bérishi hem amérika terepning uqushmasliqqa seweb bolghan mes'ul xadim heqqide soz qilmasliqi közetküchilerning diqqitini tartmaqta.

Xitayning qorqidighini amérikining gu'am hawa armiye bazisi

Nöwette, amérika xitayning herbiy téxnikisidiki mexpiyetliktin endishe qiliwatqinidek, xitaymu amérikining sherqiy asiyadiki herbiy mewjudiyitidin endishe qiliqliq. Bu endishe xitayning yer shari waqit gézitidiki bir maqalide mundaq bayan qilin'ghan: " xeritidin qarighanda, junggoning etrapida amérikining nurghun hawa armiye bazisi bar: sherqte koriyidiki wushen we chünshen hawa armiye bazisi, shundaqla yaponiyidiki senzi, xéngtyen we chungshéng jyashona hawa armiye bazisi bar. Gherbte amérikining afghanistandiki baghram hawa armiye bazisi bar, shimalda qirghizistandiki manas hawa armiye bazisimu junggogha qaritilghan."

Maqalide yene mundaq déyilgen: " eng xeterliki gu'am arilidiki andérson hawa armiye bazisi bolup, amérika bu bazisidiki ayropilanlirining radargha chüshmes iqtidarigha tayinip turup, qarshi terepning zich hawa mudapi'e séstimisidin bixeter bösüp öteleydu we bir qanche sa'ettila nishan'gha del tégidighan bashqurilidighan bomba yaki charlighuchi bashqurilidighan bombini asiya quruqluqining her qandaq jayigha qoyup béreleydu."

19 Ay kéyin bayqalghan uqushmasliq

Xitay 1964 ‏ - yili tunji atom siniqini élip barghandin kéyin yeni 1965 ‏ - yili teywen atom énirgiye tetqiqati ornini qurghan, yadro qoralliri pilanigha tutush qilghan. Nöwette teywen yasawatqan shyungféng 2 tipliq charlighuchi bashqurilidighan bomba xitayni endishige séliwatqan tehditlerdin biri. Eger shyungféng 2 pötüp chiqsa, 600 kilométir musapidiki nishanigha zerbe béreleydu. Hazir teywendiki atom énirgiye tetqiqat ornida 1100 din artuq xizmetchi ishleydu. Bu tetqiqat ornigha 1998 ‏ - yili ajritilghan xirajet 500 milyon dollar. Shunga amérika uqushmasliq bilen teywen'ge yollap bergen bashqurilidighan bomba batariyisining, 19 aydin kéyin bayqilishi xitayni endishige salmaqta.

Bashqurilidighan bomba uqushmasliqi amérikining xitayni renjitken ikkinchi chong uqushmasliq hésablinidu. 1999 ‏ - Yili amérika bashchiliqidiki nato armiyisi sirbistan'gha hawa hujumi élip barghanda, xitayning bélgrad elchixanisini bombardiman qilghan idi. Shu qétimqi qazani amérika, kona xeritining xata orun körsitip bergenliki sewebidin kélip chiqqan bir uqushmasliq dep chüshendürgen idi. (Shöhret hoshur)