Мавзедоң хәлқниң хусуси мүлкини қандақ булаң- талаң қилди? (1)

Лиушавбо әпәндиниң 8 - айниң 14 - күни бейҗиңдин өз өйидин хәлқарадики әркин мәтбуатларға йоллиған сияси обзорида мундақ дәп баян қилинған: хитай коммунист партийиси чоң қуруғлуқта һакимийәт тиклигәндин кейинла хусуси мүлүкни булаң - талаң қилишқа башилған иди. Булаңчилиқни алди билән сабиқ һөкүмәт әмәлдарлириниң вә мәйдә буржуазларниң капиталиға қаратти. 1952 - Йилиниң ахириға кәлгәндә, пүтүн мәмиликәттики % 80 еғир санаәт,% 40 йиник санаәт вә сода - тиҗарәт миқтариниң % 50 коммунист һөкүмитиниң қолиға өтүп болди. Мәмиликәт ичидә йолға қойған ‘3 кә қарши’ ‘5 кә қарши’ дегән зораванлиқ бастурушлар вә чәткә қаратқан корийә урушидин кейинла, 1953 - йили 10 ـ айдин башлап йәнә ‘сотсиалистик өзгәртиш’ дегәнни оттуриға қоюп, оттура вә кичик хусуси карханиларни, хусуси қолһүнәрвән, сода - тиҗарәтчиләрниң мүлки вә тапавитини булаң - талаң қилип, уни пүтүнләй дөләт игиликигә өткүзивелишқа башлиди.

Лиу шавбо әпәнди мавзедоң 1953 - йилидин кейин башлиған сотсиалистик өзгәртишниң ақибити үстидә тохтилип мундақ дәп баян қилиду: шуниңдин кейин, 4 йил ичидә чоң қуурғлуқта хусуси игилик тиз сүрәт билән азайди. Мәмиликәттки пүтүн қатнаш тапавитиниң % 62 ни дөләт карханилири егиләйдиған, һөкүмәт билән хусусилар ширикчиләшкән карханилар % 36 ни егиләйдиған, хусуси ширкәтләр болса аран % 1.6 Ни егиләйдиған болди. Демәк бу чағда худди мавзедоң әйтқандәк ‘бу саһә аллиқачан дөләткә өтүп’ болған иди. Мәдәнийәт инқилабиниң ахириға кәлгәндә, мавзедоң йәнә ‘адәмниң меңисидикихусусини қаттиқ қилиш’ дегән шуарни отуриға қуюп, буниң әмилийити арқилиқ шәхсиләрниң игидарчилиқидики һәр қандақ тиҗарәт вә мүлүкләрни пүтүнләй юқутишқа киришти. Бу җәрянда һәр- бир шәхсниң турмуш мәнбәси дөләт яки коллектипниң тәнминлишигила бағлиқ болуп қалди. Коммунист һөкүмити сода- санаәтни сотсиалистик өзгәртиш дегән һәриләтни башлиғандин тартипла пүтүн хәлқни ‘3 тәрипидә пилимут тикләглик, пәқәт бир тәрәпла учуқ, униңдин өзгә маңидиған йол йоқ’ әһвалға чүшүрүп қойған иди. Һәр бир шәхс өзиниң мүлкини дөләтниң ихтияриға , йәни хитай коммуист партийисигә өткүзүп бериштин өзгә йол қалмиған иди.

Лиушавбо әпәнди хитай коммунист партийиси һәр- бир шәхсниң турмуш мәнбәси дөләтниң яки коллектипниң тәминлишигила бағлиқ болуп қалғанлиқи, коммунист партийә бу мәқситини ишқа ашуруш үчүн алди билән ‘ашлиқ мәсилиси’гә қол салғанлиқини баян қилип мундақ дәйду: 1949 - йилидин бурун дөләтниң ашлиқ сестимиси хусуси ширкәтләрниң қолида иди. Хитай коммунист партийиси һакимийәт қурғандин кейинла ашлиқни ‘бир туташ сетивелиш- бир туташ тәминләш’ дегән сиясәтни йолға қоюп, бу арқилиқ дөләт өзи ашлиқ топлашқа киришти. Хусуси ашлиқ сестимиси пүтүнләй гумран қилинди. Бу җәрянда сан - санақсиз кәспи аилә вәйран болди, сан - санақсиз адәм қолға елинди, сан - санақсиз мал - мөлкини партийигә ташлап берип өзини өлтүривелип у дуняға кәтти. Мавзедоң шу вақитта чен йүнниң йетәкчилидә йолға қуюлған ‘бир туташ сетивелиш- бир туташ тәминләш’ дегән бу һәрикәтниң ечинишлиқ нәтиҗисигә мәмнун болған һалда ‘бу һәрикәттә худди гоминдаң билән қилған хуайхәй урушидин қелишмайдиған чоң уруш болди’ дегән. (Давами бар) (вәли)