Mawzédong xelqning xususi mülkini qandaq bulang- talang qildi? (1)
2004.08.27
Li'ushawbo ependining 8 - ayning 14 - küni béyjingdin öz öyidin xelq'aradiki erkin metbu'atlargha yollighan siyasi obzorida mundaq dep bayan qilin'ghan: xitay kommunist partiyisi chong qurughluqta hakimiyet tikligendin kéyinla xususi mülükni bulang - talang qilishqa bashilghan idi. Bulangchiliqni aldi bilen sabiq hökümet emeldarlirining we meyde burzhu'azlarning kapitaligha qaratti. 1952 - Yilining axirigha kelgende, pütün memilikettiki % 80 éghir sana'et,% 40 yinik sana'et we soda - tijaret miqtarining % 50 kommunist hökümitining qoligha ötüp boldi. Memiliket ichide yolgha qoyghan ‘3 ke qarshi’ ‘5 ke qarshi’ dégen zorawanliq basturushlar we chetke qaratqan koriye urushidin kéyinla, 1953 - yili 10 ـ aydin bashlap yene ‘sotsi'alistik özgertish’ dégenni otturigha qoyup, ottura we kichik xususi karxanilarni, xususi qolhünerwen, soda - tijaretchilerning mülki we tapawitini bulang - talang qilip, uni pütünley dölet igilikige ötküziwélishqa bashlidi.
Li'u shawbo ependi mawzédong 1953 - yilidin kéyin bashlighan sotsi'alistik özgertishning aqibiti üstide toxtilip mundaq dep bayan qilidu: shuningdin kéyin, 4 yil ichide chong qu'urghluqta xususi igilik tiz sür'et bilen azaydi. Memilikettki pütün qatnash tapawitining % 62 ni dölet karxaniliri égileydighan, hökümet bilen xususilar shirikchileshken karxanilar % 36 ni égileydighan, xususi shirketler bolsa aran % 1.6 Ni égileydighan boldi. Démek bu chaghda xuddi mawzédong eytqandek ‘bu sahe alliqachan döletke ötüp’ bolghan idi. Medeniyet inqilabining axirigha kelgende, mawzédong yene ‘ademning méngisidikixususini qattiq qilish’ dégen shu'arni oturigha quyup, buning emiliyiti arqiliq shexsilerning igidarchiliqidiki her qandaq tijaret we mülüklerni pütünley yuqutishqa kirishti. Bu jeryanda her- bir shexsning turmush menbesi dölet yaki kolléktipning tenminlishigila baghliq bolup qaldi. Kommunist hökümiti soda- sana'etni sotsi'alistik özgertish dégen heriletni bashlighandin tartipla pütün xelqni ‘3 teripide pilimut tikleglik, peqet bir terepla uchuq, uningdin özge mangidighan yol yoq’ ehwalgha chüshürüp qoyghan idi. Her bir shexs özining mülkini döletning ixtiyarigha , yeni xitay kommu'ist partiyisige ötküzüp bérishtin özge yol qalmighan idi.
Li'ushawbo ependi xitay kommunist partiyisi her- bir shexsning turmush menbesi döletning yaki kolléktipning teminlishigila baghliq bolup qalghanliqi, kommunist partiye bu meqsitini ishqa ashurush üchün aldi bilen ‘ashliq mesilisi’ge qol salghanliqini bayan qilip mundaq deydu: 1949 - yilidin burun döletning ashliq séstimisi xususi shirketlerning qolida idi. Xitay kommunist partiyisi hakimiyet qurghandin kéyinla ashliqni ‘bir tutash sétiwélish- bir tutash teminlesh’ dégen siyasetni yolgha qoyup, bu arqiliq dölet özi ashliq toplashqa kirishti. Xususi ashliq séstimisi pütünley gumran qilindi. Bu jeryanda san - sanaqsiz kespi a'ile weyran boldi, san - sanaqsiz adem qolgha élindi, san - sanaqsiz mal - mölkini partiyige tashlap bérip özini öltüriwélip u dunyagha ketti. Mawzédong shu waqitta chén yünning yétekchilide yolgha quyulghan ‘bir tutash sétiwélish- bir tutash teminlesh’ dégen bu heriketning échinishliq netijisige memnun bolghan halda ‘bu herikette xuddi gomindang bilen qilghan xu'ayxey urushidin qélishmaydighan chong urush boldi’ dégen. (Dawami bar) (weli)