Xitay hökümitining olimpik mesh'ilini yetküzüsh herikiti qarshiliqlargha duch kelmekte

• Muxbirimiz jümening bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

2008- Yilliq béyjing olimpikining mesh'ilige 24- mart grétsiyining olimpiye téghida ot tutashturulup mezkur mesh'elni yetküzüsh pa'aliyitimu bashlinip aridin 4 kün ötti. Melum bolushiche, béyjing olimpikini bayqut qilish, xitayning kishilik hoquq xatirisidiki éghir nuqsanlar we xitay 14- marttin buyan tibette élip barghan basturush heriketlirige étiraz bildürüsh herikiti, olimpiye shehiride élip bérilghan olimpik mesh'ilige ot yéqish murasimi meydanidila bashlan'ghan hemde chégrisiz muxbirlar teshkilati ezaliri olimpik halqisining ornigha besh dane koyza süriti chüshürülgen qara bayraqni lepilditip bu murasimgha tosqunluq qilghan idi.

Namayishchilar "xitay olimpik mesh'ilige erzimeydu"

Béyjing olimpikige qarshiliq körsitish herikiti mezkur olimpik mesh'ilini yetküzüsh pa'aliyitige egiship dawamlishiwatqan bolup, birleshme agéntliqida körsitishiche, shu jay waqti 27- mart peyshenbe küni chüshtin kéyin mesh'el grétsiyining salonika shehirige yétip kelgende bu pa'aliyet tibetni qollighuchi namayishchilarning qarshiliqigha uchrighan.

Melum bolushiche, namayishchilarning köpinchisi grétsiyilikler iken. Ular qollirida "xitay olimpik mesh'ilige erzimeydu" dégen xetler yézilghan lozunkilarni kötürüshüp naraziliq bildürgen. Namayishchilargha 50 ke yéqin saqchi köz tikip turghan.

Mesh'el amérikida kishilik hoquq teshkillirining qattiq qarshiliqigha uchrishi mumkin

Mesh'el 30 - mart yekshenbe küni 1896 - yili tunji hazirqi zaman olimpik musabiqisi bashlan'ghan panaténi'an tenterbiye meydanida xitay hökümiti olimpik uyushturush organlirining qoligha ötküzülüp bérilidiken.

Aldin mölcherlinishiche, olimpik mesh'ili, 9- aprél küni amérika qoshma shtatlirigha yétip kélidighan bolup, amérika awazi radi'osining bashqa munasiwetlik uchurlargha asaslinip xewer qilishiche, mesh'el amérikidiki birdin - bir toxtap ötidighan sheher sanfranssko shehirige kelgende, kishilik hoquq teshkillirining qattiq qarshiliqigha uchrishi mumkin iken.

Xewerdin ashkarilinishiche, hazir bir qisim kishilik hoquq teshkilatliri béyjing olimpik mesh'ilining amérikida toxtap ötüshige qarshiliq körsitish we xitay hökümitining öz döliti ichide kishilik hoquqqa étibar bermigenni az dep bashqa döletlerning kishilik hoquqighimu perwa qilmaydighan mes'uliyetsiz siyasitige étiraz bildürüsh üchün namayish ötküzüshke teyyarliq körüwatmaqta iken.

" Xitay hökümiti darfur rayonida irqiy qirghinchiliq otini qet'iy öchürüshi kérek"

Xewerde darfur birlik kishilik hoquq teshkilatining bir bayanatchisining éytqanlirini neqil élip körsitishiche, mezkur teshkilat amérikining her qaysi jayliridin kelgen 1000din artuq kishini heriketlendürüp béyjing olimpik mesh'ili ötidighan liniye üstide namayish qilish teyyarliqi élip bériwatqan bolup, ular " xitay hökümiti darfur rayonida irqiy qirghinchiliq otini qet'iy öchürüshi kérek" dégen xet yézilghan lozunkini namayishqa élip chiqidiken.

Xewerde bildürülüshiche, gerche köpligen kishilik hoquq teshkilatliri sanfranssko sheher hökümitige mesh'elning mezkur sheherdin ötüsh liniyisi heqqide ehwal igilep köp qétim téléfon urghan bolsimu, emma sheher hökümiti bu heqte téxiche éniq bir jawab qayturmighan bolup, sanfranssko shehirining bu qilmishi amérika we xelq'araning bashqa jayliridiki kishilik hoquq teshkilatlirining küchlük naraziliqini qozghighan.

"Xitay hökümiti olimpik musabiqisigiche sezgür mesilidin asanliqche ötüp kétishni arzu qilmasliqi kérek"

Melum bolushiche, xitay hökümiti sanfransskodiki naraziliq herikitining tesir da'irisini kichiklitish uchun aldin pilanlan'ghan 13 kilométirliq olimpik yetküzüsh musapisini 10 kilométirgha qisqartqan.

21Ming neper tenheriketchi qatnishidighan olimpik mesh'ilini yetküzüsh pa'aliyiti xitayning béyjing shehirige yetkiche 21 dölette hemde mushu döletlerge qarashliq 134 sheherde toxtap ötidighan bolup, béyjing olimpik mesh'ilini yetküzüsh pa'aliyiti aldimizdiki töt ay ichide yene xitay hökümiti kütmigen naraziliq we tosqunluq heriketlirige uchrishi mumkin.

Baltimor quyashi xewer torida, bu qétimliq mesh'el yetküzüsh herikitige bolghan qarshiliqlarning merkizi idiyisi xitay hökümitining kishilik hoquq xatirisini yaxshilashni izchil ret qilip kelgenliki bolidighanliqi körsitilgen hemde xitay hökümitining mesh'el yetküzüsh herikiti jeryanida kishilik hoquqni chöridigen nurghun qarshiliqlargha duch kélidighanliqini eskertilip: "xitay hökümiti olimpik musabiqisigiche bundaq bir sezgür mesilidin asanliqche ötüp kétishni arzu qilmasliqi kérek" déyilgen. (Jüme)