Barin inqilabining rehbiri zeydin yüsüpning yéqin sebdishi ablet nur ependi bilen söhbet (1)

• Ixtiyari muxbirimiz kamil tursunning bu heqtiki melumati
• Download story audio

Inqilabning meghlup bolushi, inqilabning yoqilishi démektur. Emma, inqilabsizliq bolsa, milletning yoqilishi démektur. Pishanimizge "yoqalghan millet" dégen haqaretlik tamgha bésilishtin awal inqilabsizliqqa qarshi qurban bérishke teyyar turushimiz kérek.

Buningdin 16 yil ilgiri, yeni 1990-yili 4-ayning 5-küni Uyghur aptonom rayunining qizilsu qirghiz aptonom oblasitigha tewe bolghan aqtu nahiyisining barin yézisida, zeydin yüsüp bashchiliqida, xitay hakimiyitige qarshi, qoralliq herket yüz bergenidi. Bu 70 –yillarning bashliridiki sherqi türkistan xelq inqilabiy partiyisining qeshqer rayunida, xitay hakimiyitige qarshi élip barghan qoralliq inqilabidin kéyinki , kölimi we tesiri bir qeder chong bolghan qoralliq herket hésablinidu.

Xitay da'irliri bu heriketke az sandiki Uyghur bölgünchiliri teripidin élip bérilghan, döletni parchilash meqset qilin'ghan eksil'inqilabiy qoralliq topilang, dep baha bergen bolsa, 11-sintebir weqesidin kéyin bu herketni éghir térrorluq weqesi, dep chüshendürmekte.

Amma Uyghurlar bu herketni zeydin yüsüp bashchiliqidiki ezimetler Uyghurlarning hor we insanche yashash iradisini ashkare otturigha qoyghan, xitayning mustemlike siyasitige qarshi, Uyghurlarning musteqilliqni meqset qilghan milli inqilap dep qaraydu.

Bu weqening otturigha chiqishi we xitay da'irliri teripidin qattiq wastilar bilen basturilishi dunya jama'itiningmu alahide diqqitini qozghighanidi.

Barin qoralliq inqilabi qandaq shara'itta partlidi? bu herketning rehberlirining plan-meqsetliri nime idi? xitay da'irliri éytqandek, bu intayin az sandiki atalmish bölgünchilerning herkitimu? dégendek so'allar heqqide öz wahtida bu heriketke chétilip, xitay turmilirida yatqan, shundaqla bu herketning yolbashchiliridin zeydin yüsüpning yéqin sebdishi bolghan, ablet nur ependi bilen söhbet élip barduq.

Ablet ependi barin weqesining aldida, zeydin yüsüp teripidin maralbéshi nahiyisige, teshwiqat xizmiti üchün ewetilgen bolup, u bu herket yüz bérishtin ikki ay burun, xitay da'irliri teripidin qolgha élin'ghan we üch yilliq qamaq jazasigha höküm qilin'ghanidi. 1997-Yili wetinini terk étishke mejbur bolghan, ablet ependi 2000-yilidin bashlap kanadada yashimaqta.