Gérmaniyining xitaygha qarita yéngi siyasiti

• Muxbirimiz ekremning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Gérmaniyining nöwette hoquq yürgüziwatqan hökümiti teripidin yéqinda élan qilin'ghan asiya rayoni heqqidiki yéngi istratégiyisining xitay döliti üchün éghir zerbe bolghanliqi, siyasiy analizchilar teripidin tekitlenmekte. Hökümetning bayanatchisi kla'edin ependi gérmaniyining yéngi asiya istratégiyisidin orun alghan xitay mesilisi heqqide chüshenche bérip, gérmaniye hökümiti xitay bilen bolghan munasiwette ariliq saqlishi kérek, dégen bayanatni élan qilghandin kéyin, birleshme hökümetning bu bayanati türlük bes - munazirilerning qozghilishigha sewebchi boldi.

D u q bayanatchisi dilshat réshit ependi gérmaniyining bu yéngi siyasitini qollaydighanliqini we pütün yawrupada mushu xil stratigiyining emelge éshishini xalaydighanliqini bildürdi.

Xitay - gérmaniye munasiwiti hemkarlashquchi döletlik ornidin riqabetleshküchi döletlik derijisige özgerdi

Xitay bilen nechche on milyard dollarliq iqtisadi kélishimge ige bolghan gérmaniye döliti nime üchün bundaq bir istratégiyini yolgha qoyushni layiq tapti? xitay bilen gérmaniye otturisida hel bolmaywatqan mesile zadi nime? dégen so'allar siyasiy analizchilar teripidin otturigha tashlandi. Metbu'atlarda bu heqtiki bes - munaziriler meydan'gha chiqishqa bashlidi.

Gérmaniye dolqunliri radi'osimu 11 - ayning 6 - küni, bu munasiwet bilen gérmaniyining ilim - pen, siyaset we istiraxu'aniye sahesi boyiche yawru - asiya mesililiri mutexessisi dr. Sebasti'an bersikk ependi bilen élip barghan ziyaret xatirisini élan qildi.

Dr. Sebasti'an bersikk ependi sözide, gérmaniye hökümitining xitaygha qarita bundaq bir yéngi istratégiyini qobul qilishining iqtidardiki hökümetning xitaygha bolghan tenqidi mu'amilisining dawami emeslikini, belki xitay - gérmaniye munasiwitining nöwette hemkarlashquchi döletlik ornidin riqabetleshküchi döletlik derijisige kötürülgenlikining asasi sewep bolghanliqini tekitligen.

Gérmaniye hökümitining yéngi istratégiyini belgilishige türtke bolghan amillar

Emma siyasiy analizchilar, gerche xitay 2007 - yiligha kelgende dunya boyiche 2 - orundiki ékisport qilghuchi döletke aylinip, amérikidin éship chüshken we gérmaniyige yétishiwélishqa az qalghan bolsimu, buning gérmaniye hökümitining xitaygha qarita yéngi istratégiye belgilishining asasi sewebi bolalmaydighanliqini tekitleshmekte. Eksiche ular mundaq qarashlarni otturigha qoyushmaqta. 2005 - Yilidin buyan, gérmaniye bash ministiri an'géla mérkél xitay bash ministiri wén ji'abaw we xitay prézidénti xu jintawni gérmaniye ziyariti mezgilide xelqara muxbirlarning köz aldidila kishilik hoquq mesiliside eyiblep keldi. 2007 - Yili 10 - ayda xitayning qayta - qayta naraziliq bildürüshige qarimay, tibetning rohani dahisi dalay lamani ministirlar mehkimiside qobul qilghanda xitay yolsizlarche qarshi tedbir qollandi. Xitayning saxta tawarlirining yawrupa bazarlirigha éqip kirishi, yalghuz gérmaniyigila emes, pütün yawropaning iqtisadigha tesir körsetti.

Xitayning gérmaniye tawarlirini teqlid qilip yasishi we téxnika oghurlishi sewebidin gérmaniye yilgha nechche on milyonlap yowro ziyan tartip keldi. Gérmaniye puqraliri bu jehette yillardin buyan küchlük inkaslarni bildürüp keldi. Bundin bashqa xitayning darfurdiki qirghinchiliq bilen biwaste alaqidar bolushi, olimpik komitétigha we kishilik hoquq teshkilatlirigha bergen wedilirige emel qilmasliqi, xitayning ichki jehette kishilik hoquq weziyitide qilchimu özgürüsh bolmighanliqi we belki kündin kün'ge nacharliship bérishi hemde xitayning dunya jama'itining telep - isteklirige qarita qulaq yopuriwélishi qatarliq nurghun sewepler, gérmaniye hökümitining bu qétimqi yéngi istratégiyini belgilishige türtke bolghan bolushi mümkin.

Gérmaniyining xitaygha qarita siyasiy meydani

Dr. Sebasti'an bersikk ependi gérmaniye dolqunliri radi'osining ziyaritini qobul qilghanda, gérmaniye hökümitining amérika hökümiti bilen birliship asiya - ténich okyan rayonlirining ténchliqini qoghdashni xalaydighanliqini eskertken. Bu bir jümle söz, xitay da'iriliride "gérmaniye xitay bilen bolghan munasiwettin, amérika bilen bolghan munasiwetni üstün orun'gha qoydi" dégen inkasni peyda qilghan.

Siyasiy analizchilar, gérmaniyining asiya - ténich okyan rayonining bixeterlikini özining eng chong soda shériki hésablan'ghan asiyadiki eng küchlük dölet bolghan junggo bilen emes, belki amérika bilen qoghdashni tilgha élishi, gérmaniyining xitaygha qarita siyasiy meydanini ochuq - ashkare ipadilidi, dep tehlil qilishmaqta. Xitay tereptin kelgen inkaslarda bolsa " gérmaniye dunya ténchliqini buzuwatqan amérika bilen dunya ténchliqini qoghdimaqchimu?" déyilgen.

Xitay eng zor tehdit

"Xitayning bash kötürüshige qarshi, gérmaniyining yéngi istiratégiyisi" namliq ziyaret xatiriside dr. Sebasti'an bersikk ependi eyni yilliri gérmaniye we fransiyining xitaygha qarita yolgha qoyuliwatqan qoral - yaraq imbargosini bikar qilip, xitay bilen zich hemkarlishishni xalighanliqini, emma amérika bashchiliqidiki bir qisim ellerning bundaq qilishning asiya - ténich okyan rayonining bixeterliki üchün tehdit élip kélidighanliqini tekitlishi sewebidin, bu imbargoni bikar qilishning emelge ashmighanliqini qisturup ötken.

Dr. Sebasti'an bersikk ependining bu arqiliq otturigha qoymaqchi bolghini, xitayning asiya - ténich okyan rayoni üchün eng zor tehdit boliwatqanliqini gérmaniyining mana emdi resmi itirap qilghanliqidin bisharet bérish bolsa kérek. (Ekrem)