Dunya miqyasida ayallar hoquqida omumyüzlük ilgirlesh boldi
2004.09.20
Birleshken döletler teshkilati nopus fondi jem'iyiti yéqinda bir parche doklat élan qilip, ötkenki 10 yildin buyan dunyadiki herqaysi döletlerning ayallar hoquqini qoghdashqa küch chiqarghanliqini, bolupmu ayallarning tughut ishlirigha tibbiy dawalash mulazimetlirini yetküzüsh jehetlerde ilgirleshlerni hasil qilghanliqini bildürgen. Uningda yene, buning üchün téximu köp mebleghqe éhtiyaj bolidighanliqi eskertilgen.
Tughut nisbitini töwenlitishning eng ünümlük charisi ayallarning ornini yaxshilash
B d t nopus fondi jem'iyiti 10 yil awal misirning paytexti qahirede chaqirghan yighinida, dunya boyiche tughut nisbitini töwenlitish we kembegheller nopusini azaytishning eng ünümlük charisining ayallarning ornini yaxshilash ikenlikini otturigha qoyghan idi. Mezkür fondi jem'iytining ötken hepte élan qilghan -2004yilliq dunyadiki herqaysi döletler nopus ehwali doklatida yene, 10yildin kéyinki bügünki künde, dunyadiki tereqqiy qiliwatqan döletlerning kembegheller nopusini azaytish we ayallargha tughut dawalash shara'itlirini yaritish qatarliq jehetlerde köp ilgirleshlerni qolgha keltürgenliki körsitilgen. B d t fondi jem'iyiti bayanatchisi omar garzidin (Omar Gharzeddine) erkin asiya radi'omizning ziyaritini qobul qilip, -1994yilidiki qahire yighinidin kéyin, nurghun döletlerning nopus mesilisini hökümetning tereqqiyat pilanida muhim orun'gha qoyghanliqini bildürdi:
" Asasiy jehettin b d t nopus fondi jem'iyiti tekshürüsh élip barghan dunyadiki tereqqiy qiliwatqan 151 döletning hemmisi digüdek ayallar we balilarning hoquqini qoghdaydighan munasiwetlik qanun we belgilimilerni chiqardi. Bularning arisida texminen 131 dölet hökümetning awalqi belgilimilirige özgertish kirgüzüp, ayallarning tughut hoquqini qoghdashqa tirishti"
Ayallar hoquqini qoghdash toluq kapaletke ige bolmidi
Emma b d t nopus fondi jem'iyiti doklatida yene, 10 yil awal qahirede otturigha qoyghan nishanlarning nöwette téxi nurghun riqabetlerge duch kéliwatqanliqini, buning ichidiki eng chong riqabetning meblegh mesilisi ikenlikini bildürgen. Buningdin sirt yene tereqqiyat tekshi bolmasliq mesililirimu mewjut bolmaqta. Bu heqte garzidin ependi mundaq deydu:
" Pütün dunya miqyasidin qarighanda, tibbiy dawalinish tüzülmisi hemde baylar we kembegheller otturisida chong perq mewjüt. Hetta bezi döletlerde ayallar hoquqini qoghdash toluq kapaletke ige bolmidi. Pütün dunya boyiche hazir texminen 350 milyon ayal tughut saghlamliqi tereptin héchqandaq yardemge érishelmidi. Hemde her yili dunyada 5 yüz mingdin köp ayal tughutta öliwatidu. Esli buning aldini alghili bolmaydighan bir ish emes idi".
Uyghur élidiki ayallarning hoquqi éghir depsende qilinmaqta
Ayallar hoquqi jümlidin Uyghur élidiki ayallarning weziyiti heqqide toxtalghinimizda, bu aldi bilen xitayning Uyghur élide yürgüziwatqan pilanliq tughut siyasitige bérip taqilidu. Radi'omizning heqsiz liniyisi arqiliq bolsun yaki Uyghur élidin kelgenler bolsun hemmisi digüdek, xitay hökümitining Uyghur élide pilanliq tughut siyasitini jiddiy yürgüzüp, ayallarning qosaqtiki balilirini mejburiy alduriwétishi ayallarning kishilik hoquqini éghir derijide depsende qilghanliq hésablinidighanliqini ilgiri sürdi. Bu heqte ziyaritimizni qobul qilghan chet'elde yashawatqan xalide xanim we ruqiye xanim öz köz qarashlirini otturigha qoydi:
Birleshken döletler tershkilati nopus fondi jem'iyti doklatida yene, bay döletlerning ayallar saghlamliqigha ajritidighan nechche milyard dollar pulni qisqartishining, mezkür programmining mebleghqe bolghan éhtiyajini téximu ashuriwetkenlikini bildürdi. Amérika birleshme axbarat agéntliqining xewer qilishiche, amérika prézdénti jorj W bush bu yil b d t nopus fondi jem'iyitige béridighan 34 milyon amérika dolliri yardem pulini tonglitip qoyghanliqini jakarlighan. Buning sewebi, mezkür b d t nopus fondi jem'iyiti xitayning mejburiy bala aldurush programmisigha iqtisadiy yardem bergen. (Peride )