Sherqiy türkistan inqilabi jengchilirining eslimiliri (2)

• Muxbirimiz ümidwarning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Shamil almasbek ependi

1933 - Yili,12 - noyabir küni qeshqerde qurulghan sherqiy türkistan islam jumhuriyiti hemde 1944 - yilidin 1949 – yilighiche Uyghur diyarining shimaliyidiki üch wilayette mewjut bolghan sherqi türkistan jumhuriyiti Uyghurlarning hazirqi zaman tarixidiki muhim bir sehipe bolup, Uyghurlar özlirining mezkur shanliq tarixidiki sabit damollam, xoja niyaz hajim, muhemmed imin bughra, elixan töre, exmetjan qasimi qatarliq dahiylarning azadliq yolidiki xelqni teshkillesh we rehberlik qilishtek siyasi pa'aliyetliri, abduniyaz beg, ghéni batur, rizwan'gül qatarliq yüzligen qehrimanlarning ish - izlirini da'im yad étishmekte.

Hazir, 1944 - yilidin 1949 - yilighiche dawamlashqan sherqiy türkistan inqilabigha qatnashqanlarning sani künsayin azlimaqta. Hayat yashawatqan bir qisim péshqedem jengchiler özlirining eyni yillardiki pa'aliyetlirini eslep ötti.

Muxbirimiz ümidwar bügün milliy armiye sépide uzun yil doxturluq xizmiti élip barghan, Uyghurlarning tunji herbiy doxturliridin biri, hazir tashkent shehiride yashawatqan 77 yashliq doxtur shamil almasbek ependini ziyaret qildi.

Shamil aka 1929 - yili tughulghan bolup, töt yil milliy armiyide ishligen. 1951 - Yilidin 1958 - yilighiche béyjing tibbiy'uniwérsitétide oqughan hemde 1960 - yilidin étibaren tashkentte doxturluq xizmiti bilen shughullanmaqta.

Sherqiy türkistan jumhuriyiti hökümiti heqsiz dawalash yolgha qoyghan

Sherqiy türkistan milliy arimiyisi doxturxanisining rehberliri we xizmetchilri

Shamil akining éytishiche, sherqiy türkistan jumhuriyitining sehiye ishliri belgilik derijide tereqqi qilghan bolup, hökümet qarmighida doxturxanilar, saqliqni saqlash ponkitliri tesis qilinip,heqsiz dawalash yolgha qoyulghan. Her qandaq bir puqraning heqsiz késel körsitish we dawalinish hoquqi bar bolghan. Hökümet meblegh ajritip, puqralargha chéchektin mudapi'elinish waksinilirini heqsiz urghan.

Milliy armiye dawalash ishlirigha alahide köngül bölgen

Milliy armiyining ghulja shehiride bash herbiy gospitali ( herbiy doxturxana) bar bolup, buningdin bashqa yene her qaysi polklarning sehiye bölümliri bolghan hemde her qaysi, bataliyon, rota, wizwotlarda tibbiy xadimlar xizmet élip barghan bolup, ularning ichide köpligen shepqet hemshirilirimu bar idi. Qehriman Uyghur qizi rizwan'gül ene shularning biridur.

Ghuljidiki bash herbiy gospital qarmighida tibbiy xadimlarni terbiyilesh boyiche üch ayliq, alte ayliq kurs, kéyin mexsus üch yilliq kurs échilghan bolup, bu ilidiki tibbiy téxnikomgha asas bolghan idi. Inqilabning deslepki künliride shepqet hemshiriliri we tibbiy xadimlar on nechche kün teyyarliqtin ötküzülüpla, jeng meydanlirigha ewetilgen bolup, ular herembagh, jing –shixolardiki jenglerde ajayip baturluq körsetken. Uyghur, qazaq, tatar we rus qizliri erler bilen birge aldinqi seplerde bir yaqtin jeng qilsa, yene bir yaqtin yaridarlarni qutquzghanliqi üchün ular jengchi - ofitsérlerning yuqiri bahasigha we hörmitige érishken idi.

Herembagh jeng meydanida qurban bolghan 19 yashliq rizwan'gül yamghurdek yéghiwatqan oqqa qarimay, yaridar jengchilerni qutuldurghan bolup, uning qehrimanliqi eyni waqitta "azad sherqiy türkistan" gézitide élan qilin'ghan hemde Uyghur qizlirining baturluqigha simwol qilin'ghan idi.

Inqilabing desliwide milliy armiye bash doxturxanisini polkownik unwanidiki maxmud rozibaqiyéw isimlik sowét ittipaqiliq Uyghur kishi bashqurghan. Kéyin, yerliklerdin nighmet doxtur bashqurdi. Ular biwasite milliy armiye bash qomandanliq shitabigha hemde jumhuriyet sehiye ministirliqigha qaraytti.

Shamil almasbek ependi bashta üch ayliq kursta oqughan, kéyin doxtur hakim jappar yarullabékop achqan mexsus üch yilliq kursni tügetken hemde bash shtab doxturxanisida xizmet qilghan idi. (Ümidwar)