Heptilik xewerler (25-séntebirdin 1-öktebirgiche)
2004.10.01
Uyghurlargha munasiwetlik xewerler
10- Ayning 1- küni xitay xelq jumhuriyitining qurulghanliqining 55 yilliqi, shinjang Uyghur aptonom rayoni tesis qilin'ghanliqining 49 yilliqi bolup, xitay dölet bayrimi munasiwiti bilen tebriklesh pa'aliyetliri ötküzülgen ,emma Uyghur aptonom rayonining qurulghanliqigha atalghan héchqandaq xatirilesh pa'aliyetlirining bolmighanliqi bildürülmekte. Bu mesilide ilgirila xitayche tengritagh tor bétide munazire élan qilin'ghan bolup, Uyghur aptonom rayonining tesis qilinish bayrimining chong kölemde tebriklenmeydighanliqi eskertilgen idi. Emma , uningdin ilgiriki bir qanche ay ichide ili qazaq aptonom oblasti, qizilsu qirghiz aptonom oblasti, böritala we bayin'gholin mongol aptonom oblasti qatarliqlarning alahide daghdugha bilen teriplen'genliki hetta bularning bir qisimigha qazaqistan, qirghizistan dölet wekillirining teklip qilin'ghanliqi melum.
Uyghurlarning bildürüshiche hazir köpinche resmi we naresmi sorunlarda hemde metbu'atlarda "shinjang Uyghur aptonom rayoni" dégen atalghu ishlitilmey, "shinjang aptonom rayoni" we yaki "junggo shinjang" dégendek atalghular qollinish adetlen'gen iken.
Öktebir xitay dölet bayrimi munasiwiti bilen gérmaniye, türkiye, amérika qatarliq memliketlerdiki Uyghur jama'etchiliki xitay elchixanilirining aldida naraziliq namayishliri ötküzgen.
24- Séntebir küni béyjing shehirige erz qilghili kelgen Uyghur millitidin bolghan xelq qurultiyi wekili namelum kishiler teripidin pichaq sélin'ghan bolsimu, lékin doxturxana da'irliri mezkur sirliq weqening tepsilatini éytishtin özini tartmaqta.
Türkiyining amasiye shehirige 35 kilométir kélidighan jayda 3500 nopusluq Uyghur nahiyisi jaylashqan. Bu nahiyidiki kishiler özlirini Uyghur dep atishidu. Mezkur Uyghurlarning bu jaygha kelgenlikige 700 yil bolghan iken.
Xewerlerge qarighanda 23- séntebir küni ürümchi shehiride 22 yashliq exet eziz isimlik bir Uyghurgha ölüm jazasi bérilip, derhal ijra qilin'ghan. Uninggha qesten adem öltürgen dégendek jinayetler artilghan iken. Lékin, Uyghurlarning buninggha munasiwetlik inkasi mewjut bolup, ularning inkas qilishiche؛ exet eziz bir qanche neper özini bozek qilishqa urun'ghan xitaylarni öltürüp, anche uzun ötmey, ürümchi shehiride ataqliq sha'ir abdukerim xojayéwning newrisi, 16 yashliq elishir qizil bayraq bazirida ashxana achqan ikki ata-bala xitay teripidin öltürülgen bolsimu, emma hazirche bu délodin xewer yoq iken.
Shinjang téléwiziye istansisining xewirige qarighanda yéqinqi üch yil ichide birinchi türkümde 10 kurs échip, jemiy 7465 neper imamni kom partiyining siyasiy idé'ologiyisi bilen terbiyiligen. Bularning terbiyiliri ichide "qurani kerim"ning ayetlirige qandaq tebir bérish qatarliq mezmunlarmu bar iken.
Xelqara xewerler
Amérika hökümiti we dölet mejlisi béyjing da'irlirini xongkongdiki démokratiyini kéngeytishke chaqirghan. Amérika yardemchi tashqi ishlar ministiri shéflir dölet mejlisidiki guwaliq bérish yighinida bu xil meydanini ipadiligen.
Amérika hökümiti iran'gha bashqurulidighan bomba we keng kölemde yoqutush xaraktérliq qoral yasash téxnikisini satqan yette xitay shirkitige iqtisadiy jaza bergenlikini élan qildi. Bu eyibleshte xitay shirketlirining iranning bu sahesini mexpiy yardemler bilen teminligenliki körsitilgen.
Baghdad shehiride arqa-arqidin partlash yüz bérip, az dégende 14 adem ölgen nechche on adem yaridar bolghan.
30-Séntebir küni amérikining prizdéntliqi üchün saylamgha chüshidighan démokratlarning wekili jon kerry bilen prizdénti gé'orge bush arisidiki prizdéntliq munazirisi ötküzüldi. Démokratiyining eng yarqin ipadisi hésablan'ghan bu munazirining saylamning teqdirini békitishte belgilik rol oynaydighanliqi bildürülmekte. (Ümidwar)