Heptilik xewerler (24 – 29 –iyun)

Amérika dölet mejlis ezaliri xujintawdin rabiye qadirning perzentlirini qoyup bérishni telep qildi

Amérika dölet mejlisi tashqi ishlar komitétining re'isi hanri hayd we mezkur komitétning yuqiri derijilik ezasi hemde amérika dölet mejlisi kishilik hoquq guruppisining re'isi tam lantos birlikte xitay dölet re'isi xu jintawgha ochuq xet yézip, Uyghur milliy herikitining rehbiri rabiye qadir xanimning perzentlirining xitay hökümiti teripidin qolgha é'iln'ghanliqigha qattiq naraziliq bildürüp, rabiye xanimning perzentlirining derhal we shertsiz qoyup bérilishini telep qildi. Hanri hayd we tam lantos xitay dölet re'isi xu jintawgha yazghan bu xetni amérika dölet mejlisi ezalirighimu tarqitip ularni bu naraziliq herikitige awaz qoshushqa chaqirdi.

Mezkur ikki siya'isy erbab öz xetlirde xitay saqchilirining qilmishlirini tenqid qilish bilen birge xu jintawdin rabiye qadir perzenltirini shertsiz qoyup bérishni telesh qilip mundaq xulasilighan.

" Janabiy prézidént, rabiye qadir xanimning perzentlirining qolgha élin'ghanliqi, uning a'ile ezalirigha qaritilghan tehditning dawamlishiwatqanliqi shundaqla, ulargha qaritilghan qattiq qol mu'amile, dunya döletlirini bé'ijingda jem bolup 2008‏- yili olimpik tenheriket yéghinini dostluq we tinchliq rohi bilen ötküzüshke chaqiriwatqan bir dület üchün qobul qilghili bolmaydighan bir heriket. Axirida biz , sizdin yene bir qétim , rabiye qadir xanimning perzentlirining derhal we shertsiz qoyup bérilishini , uning newriliri we tuqqanlirning salametliki we bixeterlikige kapaletlik qilishingizni telep qilimiz" .

Qirghizistan aliy soti nighmet hajini öltürgenlik jinayiti bilen bir ademge ölüm höküm qildi

Qirghizistan aliy soti ötken heptide qirghizistan Uyghurlirining ittipaq jemiyitining re'isi nighmet haji bosaqopni öltürgenlik jinayiti bilen atabek exmedop isimlik bir özbékistan puqrasigha ölüm jazasi höküm qilghan. Lékin, bu hökümdin uning adwokati narazi bolup, atabek exmedopning urup qiynash arqiliq öz jinayitini etirap qilishqa mejbur qilin'ghanliqini, shunga uning bu mesilide xelq'ara jemiyetke erzi qilidighanliqini bildürgen.

Rabiye qadir amérikidiki ataqliq gézitte maqale élan qildi

Uyghur milliy herikitining rehbiri rabiye qadir amérikidiki ataqliq gézitlarning biri " wall stre'et jurnal" da maqale élan qilip, öz perzentlirining xitay saqchiliri teripidin tutqun qilinish mesilisi heqqide toxtilip, xitayning uning Uyghurlarning kishilik hoquqlirini qolgha keltürüsh üchün élip bériwatqan pa'aliyetlirini tosush üchün üch perzentini qolgha alghanliqini, lékin buning bilen özi pa'aliyetlirini toxtitip qoymaydighanliqini bildürgen.

Hüsenjan jélil xitaygha bériwétildi

Siyasiy pa'aliyetliri tüpeyli 1990 ‏- yilliri chetelge qéchip chiqqan hüsenjan jélil, 2001 ‏- yili birleshken döletler teshkilati musapirlar idarisining orunlashturishi bilen kanadagha kélip, kanada puqraligha ötken hüsenjan jélil , u bu yil ayali we üch balisi bilen birlikte özbékistan'gha uruq - tuqqanliri bilen körüshüsh üchün barghanda özbék da'iriliri teripidin tutulghan idi. 27-Mart künidiki xewerge qarighanda, tashkent da'iriliri hüsenjanni xitaygha bériwetken.

Kanada puqrasi Uyghur hüsenjan jélilning özbékistan hökümiti teripidin xitaygha qayturulushi, Uyghur jama'iti arisida ghul - ghula qozghapla qalmay, xelq'ara jemiyetning küchlük diqqitini qozghimaqta.

Nöwette kanada hökümiti, özbékistanning bu qilmishini qattiq eyibligen, kanada metbu'atining xewer qilishiche, kanada tashqi ishlar ministiri pitér makkey peter makkay , özbékistanning hüsenjan jélilni kanadagha qayturup bérishi üchün, özbékistan da'irilirige bir diplomatik nota tapshurghan. Lékin xitay da'iriliri hazirgha qeder bu heqte héchqandaq inkas bildürmigen. Kanadaning yuqiri derijilik rehberlirimu hüsenjan jélil mesiliside xitay bilen sözleshmekchi iken.

Gu'angjuda xitay saqchiliri bir Uyghurni étip öltürdi

Gu'angjudiki ismini hem awazini ashkarilashni xalimighan Uyghurlarning bildürüshiche, gu'angjudimu Uyghurlar oxshashla milliy kemsitishlerge duch kéliwatqan bolup, Uyghurlarning xitay saqchiliri teripidin naheq urup yarilandurulush, öltürülüsh weqelirimu dawamliq yüz bérip turmaqta iken.

19 - Iyun küni kündüzde gu'angjoning yüshi'u rayonidiki yawtey bazirida bir saqchi maralbéshiliq bir Uyghur yigitidin gumanlinip axturushqa urun'ghanda, u bala qarshiliq bildürgen, ikkisi otturisida detalash bolghandin kéyin, u bala ketmekchi bolghanda saqchi uninggha oq chiqarghan, etraptiki bashqa saqchilarmu yétip kélip yarilan'ghan bu Uyghurni urup, dessep öltürüwetken

Amérika dölet mejlisi awam palatasi teywen'ge yuqiri imtiyaz bérishni telep qildi

Teywen merkizi xewer agéntliqi, amérika dölet mejlisi awam palatasining , teywen bilen amérika otturisida aliy derijilik hökümet xadimlirining ziyaretlirige qoyulghan cheklimini bikar qilish toghrisida qarar qobul qilghanliqini xewer qildi.

Amérika birleshme agéntliqining xewer qilishiche, amérika dölet mejlisi awam palatasi teripidin amérika - teywen munasi'iwetliri heqqide qobul qilin'ghan qararda, bundin kéyin amérika hökümitining resmiy höjjetliride teywenni dölet dep atishi hemde teywen rehberlirining aq sarayni ziyaret qilishigha ruxset bérishi teklip qilin'ghan. Kéngesh palata teripidin téxi qobul qilinmighan mezkur qarar heqqide xitay tashqi ishlar minstirliqining bayanatchisi jyang chiyü béyjingda muxbirlargha bergen bayanatida" amérika dölet mejlisining bu herikiti, amérika hökümiti teripidin tekitlinip kelgen bir junggo prinsipigha pütünley xilap" dégen. (Ümidwar)