Heptilik xewerler ( 9 - féwraldin 15 - féwralghiche)

• Muxbirimiz ümidwarning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

"Yawa kepter" namliq hékaye kitab bolup neshir qilindi

Yash Uyghur yazghuchisi nurmemet yasinning 2004 - yili qeshqer edebiyatining 5 - sanida élan qilghan yawa kepter namliq hékayisi xitay hökümiti teripidin milliy bölgünchilik idiyisini terghip qilish bilen eyiblinip, eser aptori nurmuhemmet yasin'gha toqquz yilliq qamaq jazasi bérilgendin kéyin, "yawa kepter " én'giliz, xitay tillirigha terjime qilinip élan qilin'ghan idi.

Yéqinda mezkur eser türkiyidiki Uyghur zhurnalist muhemmed imin batur teripidin türk tiligha terjime qilinip, Uyghurche, in'gilizche we türkche nusxisi jemlinip bir kitab sheklide neshir qilin'ghan.

Ürümchide xitay saqchiliri bilen Uyghurlar arisida toqunush yüz berdi

Xongkongda chiqidighan " yultuzluq aral" gézitining xewer qilishiche, yéqinda Uyghur aptonom rayonining merkizi ürümchi shehiride xitay saqchi küchliri bilen Uyghur qarshiliq körsetküchliri arisida qoralliq toqunush yüz bérip, az dégende 18 Uyghur öltürülgen, xitay saqchiliridin ikki nepiri ölgenliki ilgiri sürülmekte.

Xongkongdiki "yultuzluq aral" gézitining uchurigha qarighanda, xitay da'iriliri ürümchide mezkur qoralliq toqunushning yüz bergenlikini 13 - féwral küni étirap qilghan bolsimu, lékin toqunushta saqchilarning ölgenlikini inkar qilghan. Xewerde weqening 4 - féwral küni ürümchining bext yoli baghchisi ahalilar rayonida yüz bergenliki, bext yoli saqchi ponkitidiki xadimlarning heriketke qatnashqanliqi ilgiri sürülgen.

Lékin, hazirgha qeder mezkur weqe heqqide xitay da'iriliri resmiy bayanat élan qilmighan hemde Uyghur aptonom rayonidiki metbu'atlardimu héchqandaq uchur bérilmigen.

Yene bezi xewerlerde weqening shu jaydiki baghchida yüz bergenliki, saqchilarning baghchigha toplan'ghan Uyghurlargha oq chiqarghanliqi bildürülgen.

Yéqinda yéngisar nahiyisidin ichkirige ishleshke ewetilgenler 600 ge yetken

Uyghur aptonom rayoni da'irilirining yéza éshincha emgek küchlirini ichkirige yötkep ishlitish herikiti yenila dawamlashmaqta. Yéqinda yéngisar nahiyisidin 600 din artuq qizni asas qilghan emgek küchlirini xitay ölkilirige yötkigen.

Dunya Uyghur qurultiyi Uyghur qizlirini ichkirige yötkep élip bérip ishlitishke izchil qarshi turup kéliwatqan bolup, igilinishlerge qarighanda, bundaq yötkeshte mejburlash hemde Uyghur ishchi qizlirigha töwen heq bérip, köp ishlitish qatarliq ehwallar sadir bolghan iken. Bu mesile xelq'araliq emgek teshkilatliriningmu diqqitini jelp qilmaqta.

Uyghur mesilisige köngül bölgen amérika dölet mejlis ezasi tom lantos ependi wapat boldi

Amérika dölet mejlisining eng nopuzluq ezalirining biri, amérika dölet mejlisi awam palatasi tashqi ishlar komitétining re'isi we dölet mejlisi kishilik hoquq guruppisining bashliqi tom lantos ependi, 11‏ - féwral küni, 80 yéshida wapat boldi. Tom lantos ependining wapatigha xelq'ara kishilik hoquq sahesi üchün zor yoqitish hésablandi. Amérika rehberlirimu tom lantos ependining wapatigha teziye bildürdi.

Tom lantos ependi, Uyghur milliy herikitige bolupmu, kishilik hoquq mesilisige eng köp köngül bölgen siyasetchi bolup, Uyghur milliy herikitining rehbiri rabiye qadir xanimning xitay türmisidin azat qilinishida köp küch chiqarghan shuningdek amérika dölet mejliside Uyghurlargha a'it élin'ghan her xil qarar lahiyilirining qobul qilinishida halqiliq rol oynighan idi. U, 2006 - yili mart éyida amérika dölet mejliside ötküzülgen Uyghur medeniyet künide nutuq sözlep, Uyghurlargha zor ilham bergen idi. Bu munasiwet bilen Uyghurlarmu uning wapatigha qayghurghanliqini bildürüshti.

Tom lantos gitlér gérmaniyisining yehudiylargha qaratqan qirghinchiliqidin saq qalghan kishi bolup, u kéyin amérikigha kélip oqup, axiri amérika dölet mejlisining ezasi süpitide dangliq insan hoquqi erbabigha aylan'ghan idi.

Xelq'ara kechürüm teshkilati aq saray aldida béyjing olimpik yighini munasiwiti bilen namayish ötküzdi

Béyjing olimpik yighinining waqit qereli yéqinlishishigha egiship, béyjing hökümiti xelq'ara teshkilatlarning kishilik hoquq xatirisini yaxshilash heqqidiki bésimigha uchrimaqta.

Düshenbe küni yeni 11 - féwral küni amérika paytextidiki prézidént bushning turalghu jayi aq saray aldida xelq'ara kechürüm teshkilati, insan hoquqini közitish teshkilati, amérika Uyghurliri birliki, chégrisiz muxbirlar teshkilati, xelq'ara tibet herikiti teshkilati qatarliq köpligen teshkilatlar yighilish ötküzüp, xitay hökümitining olimpik musabiqisini ötküzüsh sheripige érishish üchün bergen insan hoquqini yaxshilash wediside turmighanliqini eyiblidi hemde prézidént bushtin bu tenheriket yighinigha qatnashqanda xitay hökümitini insan hoquqini yaxshilashqa dewet qilishini telep qildi.

Xelq'ara kechürüm teshkilati bu toghrisida prézidént bushqa mektup yollap, xitaydiki insan hoquqining nacharliship ketkenlikini bayan qildi.

Holliwud rézhissori olimpikqa bayqut élan qildi

Amérikidiki dunyagha dangliq kino merkizi holliwudning ataqliq rézhisorliridin biri stwén spiélbérg ependi béyjing olimpik musabiqisining sen'et meslihetchilikidin istipa bergendin kéyin, xelq'arada küchlük ghulghula qozghalghan idi.

Bu ehwal xitayning xelq'araliq obrazigha selbiy tesir körsetken bolup, spiélbérg ependi bayanatida xitayning darfur mesilisining kélip chiqishida oynighan rolini eyibligen. Özining ene shu sewebtin sen'et meslihetchilikidin waz kechkenlikini bildürgen. Bu munasiwet bilen xitay tashqi ishlar minisitirliqining bayanatchisi lyu jenchaw 14 - féwral küni derhal inkas qayturup, "darfur mesilisi bilen olimpik musabiqisini bir - birige chétiwélish olimpik rohigha xilap," dep bildürdi.

Yuqirqidin bashqa yene seyshenbe küni nobél mukapatigha érishken bir qanche dangliq erbab xitay re'isi xu jintawgha ochuq xet yézip, darfur mesilisini hel qilishta xitayning rol oynishini telep qildi shuningdek xitaydiki insan hoquqigha hörmet qilinishni otturigha qoydi. (Ümidwar)