Xelq'araning xitay kommunist partiyisining 17 ‏- qurultéyi heqqidiki inkasliri

• Muxbirimiz welining bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Xitay kommunist partiyisining 17 ‏- qurultéyi 8 kün dawam qilip 10 ‏- ayning 22 ‏- küni ayaqlashti. Yighin ayaqlashqanda, xitay kommunist partiye merkizi komitét siyasiy byurosining 9 neper da'imiy ezasi hemmisi birdek qéniq renglik gherbche kiyinip tizilip sehnige chiqip özini ashkarilighandin kéyin, andin xitay xelqi we xelq'ara jem'iyet xitay kommunist partiyisining kelgüsi yönilishidin xewer tapti.

B b s ning xewer qilishiche, xujintaw bu qétimqi qurultay ayaqlashqanda, imzasiz bélet tashlash arqiliq saylam ötküzülgenlikini, öziningmu bu qétim yene kommunist partiye merkizi komitétining bash sékritarliqigha saylan'ghanliqini, 9 kishining siyasiy byuroning da'imiy ezaliqigha saylan'ghanliqini, buning ichide 4 kishining yéngidin saylap chiqilghanliqini, buning ikkisi ellik nechche yashliq munewwer yash rehber ikenlikini élan qilghan idi.

Xujintaw xitayda inaq jem'iyet qurushni kommunist beg - xanzadiliri arqiliq emelge ashurushqa we berdi

Roytrs agéntliqining bayan qilishiche, bu qurultay xitay kommunist partiyisining yéngi eng yuqiri rehberlik qatlimini testiqlidi.

Buning ichide 4 kishi 1949 ‏- yilidiki 'inqilabiy özgirish'tin kéyin tughulghan kommunist begzadiliridin talliwélin'ghan. Xujintaw bu qurultayda, merkizi komitétqa kiridighan 204 kishini we uningdin siyaset belgileydighan eng yuqiri'i organ ‏-‏ siyasiy byurogha kiridighan 25 kishini saylap chiqip, bu arqiliq özining hoquqini mustehkemlidi. Shundaqla u xitayda qurup chiqilidighan 'inaq jem'iyet'ni we adil bulushqa ehmiyet bérishni sirliq sipilning ichide chong bolghan imtiyazliq kommunist beg - xanzadiliri arqiliq emelge ashurushqa wede berdi.

Rehberlik qatlimida jang zéminning tesiri ajizlidi

Fransiye agéntliqining bayan qilishiche, xujintaw düshenbe küni, xitayda buningdin kéyinki besh yilda siyaset belgileydighan siyasiy byuroning 9 neper da'imiy ezalirining chümperdisini échish arqiliq, hazir jang zéminning tesirini ajizlatqanliqini namayen qildi.

Buningdin kéyinki mesile

Birleshme agéntliqning bayan qilishiche, xitay kommunist partiyi'isning bash sékritari xujintaw bu qétimqi qurultayda yene kélerki besh yil ichide dawamliq hoquq tutushqa érishti shundaqla u özining yéngi iz basarini belgileshte jiddiy hoquq körüshi partlashning aldini alalidi.

Gerche xujintaw sekkiz künlük qurultayda, jiddiy dawamlashqan hoquq teqsimati arqiliq özining siyasiy üstünlükini tikligen bolsimu, emma buningdin kéyinki mesile yenila uning arqa körünüshi bir -birige oxshimaydighan kishilerdin terkip tapqan bundaq siyasiy gewdini qandaq bashqurushigha , baylar bilen namratlarning otturisidiki ghayet zor perq peyda qilghan jiddiylikni qandaq peseytishige we xitayning 'tinch bash kötürüp chiqish' dégen shu'ari bashqa döletlerde peyda qilghan qarshiliqni qandaq yoq qilishigha baghliq.

Buningdin kéyin xujintaw azadliq armiyini özi kontrol qilmaqchi

Ta s s r ning bayan qilishiche, xujintawning bu qétim yene merkizi komitét herbiy komitét re'isi bolghanliqi uning dunyadiki sani eng köp qoralliq qoshunni ‏-‏ xelq azadliq armiyisini dawamliq türde özi yalghuz kontrol qilishqa bel baghlighanliqidin dérek béridu.

Yenila qara perde tartilghan siyasiy sehne

Amérika awazining bayan qilishiche, béyjing uniwérsitétining siyasetshunas mutexessisi jang zuxu'a ependi mulahiziside "on yettinchi qurultayning pütün ishliri siyasiy qara perde keynide orunlandi, bu ochuq-yoruq bolmighanliqning tépik misali. Bu qurultayda élip bérilghan merkizi komitét saylimining heqiqiy jeryanini héchkim bilmeydu, bu algha basqanliqning belgisi emes" dégen. Uning éytishiche, 17‏- qurultayda gerche 'démokratiye' dégen söz tilgha élinip turghan bolsimu, emma uningda démokratiye dégen nerse mewjut emes.

Jaw ziyang zamanida ötküzülgen 13 ‏- qurultayda siya'isy byuro ezaliri muxbirlar bilen biwaste sözleshken idi, emma bu qétim ular sehnige chiqip bir körünüp qoyupla közdin yoqaldi.

Béyjingdiki siyasiy mulahizichi chén ziminning bayan qilishiche, 17 ‏- qurultayda yashan'ghanlarni aramgha chiqiridighan tüzüm berpa qilin'ghandek qilidu, bu bir yuruq noqta bolup qaldi, lékin buning bilen uni 'démokratiye' dégili bolmaydu. Démokratiyining eng éniq belgisi saylam, emma bu belge bu qurultayda bir qarangghu noqta. Yighinda saylam qara perde tartip ötküzüldi, yighin zalidin muxbirlar qoghlap chiqirildi.

Xitay kommunist partiyisi yenila sépi özidin kommunist partiye

Xitayning etrapidiki bashqa döletlerde saqliniwatqan kommunist partiyiler, mesilen, hindonéziye kommunist partiyisi, malayshiya kommunist partiyisi, awstraliye kommunist partiyisi qatarliq partiyilerning inkasigha qarighanda, xitay kommunist partiyisi bu qétimqi qurultay arqiliq özining sépi özidin kommunist partiye ikenlikini, dawamliq türde markisizm prinsipida turidighanliqini ipadilidi.

"Yadro" dep atilidighan kishilerning bolmighanliqi algha basqanliq emes

Közitish zhurnilida élan qilin'ghan "on yettinchi qurultay heqqidiki gheyri köz qarashlargha reddiye" dégen obzorda bayan qilinishiche, 17 ‏- qurultayda 'yadro' dep atilidighan kishi yoq, kimning yadro bolidighanliqimu belgilenmigen shunglashqa bezi kishiler buni algha basqanliq , bir mustebitning kontrolluqigha qalmighanliq, kolléktip rehberlik yolgha qoyulghanliq , dewatidu.

Emeliyette, bu qurultaydiki ishlar xuddi padishahning yéngi kiyimi dégen hékayigha oxshaydu, uning hemme epti-beshirisi ochuq körünüp turidu. Bu héchqachan algha basqanliq emes, belki uning meqsiti peqet démokratiyini yolgha qoymay muqimliqni saqlashtinla ibaret. (Weli)