"Muxbirlarni teqdirlesh belgilimisi" ning meqsidi néme?

Yéqinda "xitay yashlar géziti" yéngidin bir xil muxbirlarni teqdirlesh belgilimisini élan qildi. Mezkur belgilimide körsitilishiche, eger muxbirlarning yazghan maqalisi partiye we hökümet emeldarlirining maxtishigha érishelise, maqale yazghuchi muxbirgha mukapatlash nomuri qoshulidiken. Qoshulidighan nomur qanche köp bolsa maqale igisi shunche köp payda alidiken.

Emeldarlarning bahasi hemmidin qimmetlik

Mezkur belgilimide gerche "bahalashta kitabxanlarning pikirimu asas qilinidu" déyilgen bolsimu, emma ammining bahalishigha bérilidighini peqet 50 nomur iken. Eger yézilghan maqale ittipaq komitéti rehberlirining maxtishigha érishelise 80 nomur, hökümet rehberlirining maxtishigha érishelise 100 nomur, xitay teshwiqat ministirliqining maxtishigha érishelise 120 nomur qoshulidiken. Eng yuqiri derijilik nomur 300 bolup, bu nomurni peqet maqalisi merkiziy komitét rehberlirining maxtishigha érishkendila andin qolgha keltürgili bolidiken. Démek maqalining derijisi adettiki kitabxanlarni bahalishigha emes, belki hökümet emeldarlirining bahalishigha qarap örleydiken.

Yuqiridiki bu belgilime "xitay yashlar géziti" de ishleydighan xizmetchilerning qattiq naraziliqini qozghighan. Melumatlarda éytilishiche, yéqinda "xitay yashlar géziti" ning tehriri li datung gézitxana rehberlirige 10 ming xetlik narazi bildürüsh xéti yézip, "xitay yashliri géziti" ning bash tehriri li érlyang we merkiziy ittipaq komitét sékritari jaw yungni qattiq tenqidligen.

Meqset yenila metbu'atni qattiq kontrol qilish

Köpligen analizchilar "bu xil belgilimining otturigha chiqishi, hökümetning muxbirlarni qul ornida körüwatqanliqini körsitip béridu" dep bildürmekte. Ular yene "bu xil belgilimini békitishtiki meqset, peqet keng kitabxanlarni emes, belki hoquqdarlarni xush qilish we razi qilish üchündur, dep körsetmekte.

Washin'gtondiki xitay uchur merkizining mes'uli wu xungda ependi "xitay yashlar géziti" teripidin békitilgen bu xil muxbirlarni teqdirlesh belgilimisige baha bérip mundaq dédi:

"Menche bu belgilime, qarimaqqa yéngi bir xil tüzümdek körün'gini bilen, emeliyette yenila kona prinsipni asas qilghan. Yeni kona prinsip boyiche, yéngi usul arqiliq metbu'atni kontrol qilishning tedbiri. Hemmimizge melumki, xitay kompartiyisining ichide teshwiqat bölümi dep atilidighan alahide bir organ bar. Bu xil organ eyni chaghda peqet gétlérning fashist guruhidila mewjut bolghan bolup, hazir kommunist xitaydin bashqa héchqandaq dölette mewjut emes. Xitay kompartiyisi del mushu organ arqiliq pütün metbu'atlarni kontrol qilip kelmekte. Shunga hazir gerche, siz xitayda sana'et, yéza igilik, banka we qatnash qatarliq sahelerde köplep meblegh sélip, soda qilalighiningiz bilen, ma'arip, neshriyat yaki metbu'at saheliride hergizmu bundaq erkinlikke ige bolalmaysiz, mesilen, öz aldingizgha radi'o istansisi yaki téléwiziye istansisi dégendeklerni qurushingiz hergizmu mumkin emes. Chünki bularning hemmisi xitay kompatiyisining jan tomuri bolup hésablinidu. Bundin ilgiri kommunist xitay metbu'at saheside ishligenlerni kommunizm idiyisi we maw zédung idiyisi bilen qorallanduratti, hazir bolsa xitayda hemmila adem pulgha intilidighan bolghachqa, bu xil nomur qoyup bahalash we mukapatlash dégendek usulni qollanmaqta. Meqset yenila metbu'atni qattiq kontrol qilip turush".

Tolimu külkilik ish

Radi'omizning obzorchisi ching jin sung ependi amérika shundaqla xitayning axbarat sahesidiki perqliri heqqide toxtilip, öz köz qarashlirini mundaq bayan qildi:

" Eger muxbirlarning yazghan maqalisini bahalash heqqidiki bu xil belgilime amérikining metbu'at sahaside chiqirilghan bolsa, yeni "muxbirlarning yazghan maqalisini choqum prézidént bush yaki amérika hökümet emeldarlirining bahalishigha qarap turup mukapatlash kérek" dégendek belgilime otturigha qoyulidiken, undaqta bu bekmu külkilik bir ish bolup qalidu. Shundaqla choqum amérikidiki her qaysi sahelerning qattiq qarshiliqigha uchraydighan bir ish bolidu. Shunga bu xil ehwalning amérikigha oxshash démokratik gherb döletliride yüz bérishi hergizmu mumkin emes. Chünki hazirqi zaman démokratik döletlerde metbu'at bolsa öz aldigha musteqil bolghan, yeni hökümet orunliri bilen héchqandaq alaqisi bolmighan bir organ bolup hésablinidu, uning wezipisi, pütün jem'iyetni we shundaqla hökümet orunlirini nazaret qilish we keng amma üchün xizmet qilip, ularni herxil uchurlar bilen teminleshtur. Xitayda bolsa del buning eksi bolup, metbu'at pütünley xitay hökümitining we shundaqla xitay kompartiyisining xelqni kontrol qilidighan qoraligha aylan'ghan".

Washin'gtondiki xitay uchur merkizining mes'uli wu xungda ependi axirida yene " yéqinqi yillardin buyan xitayning metbu'at sahaside, bir qisim muxbirlar heqiqet üchün yashash, heqiqet üchün rast gep qilish yolini tallimaqta. Lékin bundaq muxbirlar yenila nahayiti az sanni igiligen bolup, köpligen metbu'at xadimliri yenila öz menpe'eti üchün, wijdanini sétip, kommunist xitayning quli bolup yashawatidu" dep bildürdi. (Méhriban)