Ottura asiya démokratliri birleshti

Yéqinqi waqitlardin buyan ottura asiyada yüz bergen jiddiy weqeler shuningdek qirghizistandiki démokratik inqilab we enjandiki qanliq qirghinchiliqtin kélip chiqqan paji'eler mezkur rayonning siyasiy hayatigha belgilik tesirlerni körsetmekte. Ene shu tesirlerning ipadiliri süpitide amérikidiki özbékistan öktichilirining pa'aliyetlirini jiddiyleshtürüp, washin'gton shehiride özbékistan démokratliri qurultiyini tesis qilishi bolsa, yene yawropadiki ottura asiya öktichilirining gérmaniyige jem bolup, birlikke kelgen bir teshkilat astigha uyushushi bolup hésablinidu.

Gérmaniye dolqunliri radi'osining uchurigha asaslan'ghanda buningdin bir hepte ilgiri qazaqistan, qirghizistan, özbékistan, türkmenistan we tajikistan qatarliq ottura asiya memliketlirining her qaysi öktichi-partiye guruhlirining wekilliri gérmaniyining bérlin shehirige jem bolup, ottura asiya démokratik qurultiyini qayta tesis qildi shuningdek xitapname élan qilip, ottura asiya xelqlirini diktaturuluq tüzümni yoqitish, démokratiyilishishni ilgiri sürüsh üchün birliship küresh qilishqa chaqirdi.

Qurultayning meqsiti ottura asiyani démokratiyileshtürüsh

Ottura asiya démokratik qurultiyini qayta tesis qilish teklipi qirghizistandiki "erkinlik" partiyisining re'isi topchibék turghun aliyéw teripidin otturigha qoyulghan bolup, bu partiye esqer aqayéw dewride öktichi partiye hésablan'ghan bolsa, qirghizistandiki démokratik inqilab ghelibe qilghandin kéyin, qirghizistanning hakimiyet ishlirigha qatnishalaydighan partiyige aylan'ghan.

Gérmaniye dolqunliri radi'osining ziyaritini qobul qilghan topchibék turghunaliyéw qirghizistandiki démokratik partiye hésablinidighan "erkinlik "ning bu qétim pütün ottura asiya öktichilirini bir yerge jem qilip, birlikke kelgen heriket orgini tesis qilishni teshebbus qilishi sewebidin qoshna döletler jümlidin, rusiye, xitay, qazaqistan we özbékistanlarning qirghizistan'gha bésim qilishidin endishe qilmaydighanliqini eskertip mundaq dégen:

"Qirghizistan, asasiy qanun boyiche alghanda erkin we démokratik dölet, siyasiy partiye we puqralarning teshkilatliri siyasiy hakimiyetke béqinmighan halda musteqil herket qilish hoquqigha ige" .

Topchibék turghun aliyéw yene ottura asiya démokratik qurultiyining qurulushidiki meqset heqqide toxtilip," buning nishanining "diktaturlar hökümranliqi astidiki bu döletlerge yardem bérish bolupla qalmastin belki, qirghizistanni hem shularning bésimidin azad qilish" dep körsetken.

Ularning birleshme xitapnamisi biwaste ottura asiya mustebitlirige qaritildi

Ottura asiya démokratlirining bérlin yighinining xulasisi supitide, ottura asiya démokratik qurultiyining alaqichisi we qirghizistan "erkinlik" partiyisining re'isi topchibék turghunaliyéw shuningdek qazaqistan öktichiliri birlikining re'isi sérik médétbékop, özbékistan "erk" partiyisining re'isi muhemmed salih, özbékistan birlik partiyisining re'isi abduréhim polat, tajikistan démokratik partiyisining re'isi shadiman yüsüp, türkmenistan jumhuriyetchiler partiyisining re'isi nurmuhemmed xanamop qatarliq jemiy toqquz partiyining rehberlirining imzasi bilen élan qilin'ghan xitapnamide ottura asiya öktichi partiyilirining buningdin kéyin birliship küresh qilish arqiliq, ottura asiyada heqiqi démokratik jemiyet berpa qilish iradisi ipade qilin'ghan.

Mezkur xitapnamide qirghizistandiki démokratik inqilabning ghelibisige yuqiri baha bérilip, uning ottura asiyadiki démokratiyilishish üchün muhim ehmiyetke ige ikenliki körsitilip mundaq déyilgen: " qirghizistandiki xelq inqilabi ottura asiyadiki diktaturilarning birleshme frontini buzuwetti. U bizge shuni chüshendüriduki, xelqning hoquqsizliqi we diktatura, döletlirimizning birdin bir mewjut bolup turush formulisi emes".

Bu xitapnamide qirghizistan xelqi yaratqan diktaturilargha qarshi küresh qilish we tinchliq bilen saylam arqiliq démokratik hakimiyet qurushning ottura asiya xelqliri üchün ülge bolidighanliqi mu'eyyenleshtürülgen. Bu xitapnamide yene ottura asiya démokratik qurultiyining islam kérimopning enjanda élip barghan qanliq qirghinchiliqini eyipleydighanliqi we islam kerimopning diktaturuluq tüzümini bu qirghinchiliqning jinayetchisi dep hésablaydighanliqini élan qilghan. Mezkur qurultayning xelqara jemiyetning musteqil halda enjan weqesining heqiqi ehwalini tekshürüshini qollaydighanliqi bildürülgen we telep qilin'ghan . Mezkur xitapnamide yene ottura asiya démokratik qurultiyi birleshken döletler teshkilati, yawropa parlaménti hemde yawropa bixeterliki we hemkarliqi teshkilati qatarliq orunlarni enjan weqesining jinayetchilirige nisbeten toghra qarar chiqirishqa chaqirghan.

Ottura asiya démokratik qurultiyining xitabnamiside yene térrorizm mesilisi heqqidimu mezkur teshkilatning meydani otturigha qoyulghan bolup, buningda diktaturining térrorizmning menbesi we sewebi bolidighanliqi, peqet démokratik jemiyet we ijtima'iy adalet hem qanuniy barawerlik bolghandila ottura asiyaning muqimliqi hem tinchliqini kapaletke ige qilish mumkinliki körsitilgen shuningdek bu qurultayning barliq xelqaraliq démokratik teshkilatlar we amérika, yawropa ittipaq qatarliq gherb döletliri hemde asiya –tinch okyan memliketliri bilen hemkarlishidighanliqi tekitligen.

Ottura asiya démokratik qurultiyi eslide 1991-yili qirghizistanda qurulghan bolup, lékin uzun ötmey bu döletlerdiki tüzümlerning bésimi tüpeylidin öz pa'aliyitini toxtitip qoyghan. Ottura asiya öktichiliri öz memliketliridin ayrilip, yawropa we rusiye qatarliq ellerde panahlinishqa mejbur bolghan idi. Bu qétim qirghizistandiki hakimiyet démokratlar qoligha ötkendin kéyin, qirghizistan öktichiliridin topchibék turghunaliyéw bishkekni démokratik öktichilik herikitining hemkarliship ish élip bérish merkizi qilish teklipini otturigha qoyghan idi. (Ümidwar)