D u q hey'itini türkiye jumhuriyiti aliy rehberliridin bulent arinch ependi ishxanisida qobul qildi


2008.01.09

ParlJelalErbay-150.jpg
1- Ayning 8- küni chüshtin kéyin sa'et 2 de dunya Uyghur qurultiyi mu'awin bashliqi séyit tümtürk ependi bashchiliqidiki 7 kishilik hey'etni sabiq parlamént bashliqi, bash ministir rejep tayip erdoghanning bash meslihetchisi bulent arinch ependi ishxanisida qobul qildi. RFA Photo / Erkin Tarim

1- Ayning 8- küni chüshtin kéyin sa'et 2 de dunya Uyghur qurultiyi mu'awin bashliqi séyit tümtürk ependi bashchiliqidiki 7 kishilik hey'etni péshqedem siyasetchi, sabiq parlamént bashliqi, bash ministir rejep tayip erdoghanning bash meslihetchisi bulent arinch ependi parlamént binasidiki ishxanisida qobul qildi.

Bu uchrishishta aldi bilen d u q mu'awin bashliqi séyit tümtürk ependi uninggha d u q re'isi rabiye qadir xanimning salimini yetküzgendin kéyin, Uyghurlarning bügünki weziyiti heqqide qisqiche melumat berdi we Uyghurlarning bügünki weziyiti heqqide d u q teripidin teyyarlan'ghan` sherqiy türkistan mesilisi we chet'eldiki sherqiy türkistanliqlar` mawzuluq doklatni berdi. Kéyin bulent arinch ependi söz qildi.

Bulent arinch ependi sözide, xitaylarning sherqiy türkistanliqlargha qiliwatqan zulumning baldurraq axirlishishi üchün türkiye jumhuriyitining qolidin kelgen yardemni qilidighanliqini éytip mundaq dédi:"sherqiy türkistan mesilisi yeni Uyghurlarning échinishliq ehwali hemmimizning könglini yérim qiliwatidu. Bu mesilige köngül bölüp kéliwatimiz. Sherqiy türkistanliq qérindashlirimizning derdige ortaqlishimiz. Biz Uyghurlar bilen bir a'ile. Ularning derdi bizning derdimiz, bizning derdimiz ularning derdidur. Biz Uyghurlar duchar boluwatqan bu zulumning baldurraq axirlishishi üchün qolimizdin kelgenni qilishimiz kérek. Türkiyide pa'aliyet élip bériwatqan sherqiy türkistan ammiwi teshkilatlirining pidakarliq bilen qiliwatqan xizmetlirini körüp turuptimiz. Bu teshkilatlar sherqiy türkistanning weziyiti we chet' elde boluwatqan pa'aliyetlerge yéqindin diqqet qilip kelmekte. Men parlamént bashliqi bolup wezipe ötewatqan mezgildimu sherqiy türkistan ammiwi teshkilatlirining mes'ulliri méni köp qétim ziyaret qilghan idi. Sherqiy türkistanning ay yultuzluq kök bayriqi dawamliq üstilimde turidu. Sherqiy türkistan mesiliside biz dawamliq halda ularni qollap quwetleymiz. Xitaylarning Uyghur qérindashlirimizgha qiliwatqan zulumining baldurraq axirlishishi üchün biz türkiye jumhuriyiti döliti bolush süpitimiz bilen qolimizdin kelgenni qilimiz."

Bulent arinch ependi sözide sherqiy türkistan mesilisi pütün dunya döletlirining kün tertipige kelgende u yerdiki zulumning aziyidighanliqini éytip mundaq dédi:"bu mesilini pütün dunya jama'etchilikige anglitilishi kérek. Bu mesilini peqetla türkiyide anglitish yéterlik bolmaydu, amérikida yawrupa döletliride anglitilishi kérek. Pütün dunya döletliride sherqiy türkistan mesilisi kün tertipke kélishi kérek. Eger bundaq bolghan teqdirde xitaylarning Uyghurlargha qiliwatqan zulumini azaytqili, hetta aldini alghili bolidu. Men sherqiy türkistan dawasini qiliwatqan sherqiy türkistanliq qérindashlirimning muweppeqiyetlik bolushini tileymen. Shundaqla pak yürek sherqiy türkistan xelqining baldurraq erkinlikke érishishini tileymen."

Bulent arinch ependi sözi axirlashqandin kéyin bizning su'alimizgha jawab berdi. U, siz parlamént bashliqliqi wezipisini ötewatqan mezgilde bolsun, kéyinki künlerde bolsun xitay aliy rehberliri sizni köp qétim ziyaret qildi, siz dep ötken sherqiy türkistan mesilisini ulargha dédingizmu dégen su'alimizgha jawab bérip mundaq dédi:"men parlamént bashliqi bolup wezipe ötewatqan mezgilde xitaydin nahayiti muhim hey'etler keldi. Hazir ismi yadimgha kelmeywatidu. 4-5 Qétim xitay aliy rehberliri méni ziyaret qildi. Ular bilen uchrashqanda sherqiy türkistan mesilisini ulargha anglattim. Türklerning sherqiy türkistan mesilisige köngül bolidighanliqini, Uyghurlargha élip bériliwatqan zulumgha türklerning qarshi ikenlikini, xitay dölitining bu jehette insan heqlirini depsende qilmasliqi kéreklikini, türkler bilen tili, dini we milliti bir bolghan Uyghurlargha yaxshi mu'amile qilghan teqdirde xitaylar bilen yaxshi dost bolalaydighanliqimizni dawamliq dep kéliwatimiz."

Bulent arinch ependi ötken 5 yil ichide xitay xelq qurultiyining özini 5 qétim xitaygha teklip qilghanliqini, emma xitayning sherqiy türkistanliqlargha qiliwatqan zulumigha bolghan naraziliqini bildürüsh üchün xitaygha barmighanliqini éytip mundaq dédi:"men parlamént bashliqi bolup ishlewatqan mezgilde xitaylar méni köp qétim xitaygha teklip qildi. Emma men barmidim. Bu teklipni bilip turup qobul qilmidim. 5 Yil parlamént bashliqi bolup ishligen mezgilimde xitaylar sherqiy türkistanliqlargha zulum qiliwatsa xitayni ziyaret qilishni muwapiq körmidim. Emma bashqa kishiler bérip ziyaret qilip keldi. Xitay bilen bolghan munasiwitimizde sherqiy türkistan mesilisining nahayiti muhim ikenlikini bilimen. Sherqiy türkistan mesilisining xitaylarning nahayiti nazuk bir mesilisi ikenlikinimu bilimen. Biz sherqiy türkistandiki qérindashlirimizning baldurraq zulumdin qutulushini ümid qilimiz. Sherqiy türkistanliqlarning erkinlikke érishishi üchün bizge chüshken wezipilerni ada qilishqa tirishiwatimiz." ( Erkin tarim)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.