Xitay we Uyghur élidiki eydiz yétimlirining sani hessilep köpeymekte

Hisdintandiki shakti wahini namliq ammiwiy grup dunya eydiz küni harpisida yéngi déhlida sham yandurush pa'aliyiti ötküzdi.AFP Resimi

Kelgüsi besh yil ichide xitaydiki eydiz yétimler sani hazirqi 76 mingdin 266 minggha örleydiken. Xitay hökümiti teripidin bérilgen sanliq statistikidin melum bolushiche, eydiz késilining tesirige uchrawatqan 15 yashtin töwe n, apisi yaki dadisidin ayrilghan balilarning sani hazirning özide 76 mingdin ashqan bolup 2010 - yiligha barghanda, ata - anisi eydiz késili tüpeylidin ölüp ketkenliktin yétim qalghan balilar sani hazirqidin 3 yérim hesse köpiyidiken.

Eydiz yétimliri köpeymekte

Tengritagh tor bétide bérilgen xewerde körsitilishiche, xitaydiki eydiz wirusi bilen yuqumlan'ghan ata - anilar nisbitining örlishi bilen bir waqitta, eydiz yétimliri mesilisi nahayiti jiddiy bir mesilige aylan'ghan.

Biz Uyghur élidiki eydiz yétimliri heqqide éniq bir sanliq melumatqa érishish üchün, mezkur rayondiki sehiye nazaritige köp qétim téléfon qilduq, ziyaritimizni qobul qilghan mezkur idarining eydiz bölümi mes'uli gerche bu heqte éniq sanliq melumat bérelmigen bolsimu: "yéqinqi bir - ikki yildin buyan, Uyghur élide zeherlik chékimlik chekküchiler sani nahayiti téz sür'ette köpiyiwatidu, bu xil ehwal késelni téximu éghirlashturup, ölüp kétish nisbitini tebi'iy halda örlitiwatidu. Bundaq shara'it astida ölgenlerdin yétim qalghan balilar sanimu barghanséri köpiyiwatidu" dep bildürdi.

Xitay, eydiz yétimliri mesilisi eng éghir bolghan dölet

Köpligen eydiz pa'aliyetchilirining melum qilishiche: xitay dunya boyiche eydiz yétimliri mesilisi eng éghir bolghan dölet bolup hésablinidiken. Xitaydiki "kéyinki ewladlargha köngül bölüsh komitéti yéqinda, buheqte mexsus doklat élan qilip, xitayda hazir eydiz yétimlirini öz ichige alghan eydiz késilining tesirige uchrawatqan balilar sanining 1 milyondin ashqanliqi hemde ularning meyli rohiy jehette bolsun yaki turmush jehette bolsun, jem'iyet we bashqilar teripidin zor bésim we kemsitishlerge duch kéliwatqanliqini misallar arqiliq ashkarilighan.

Amérikidiki jon xopkins uniwérsitétining eydiz mutexessisi béyre krüs eydiz yétimliri mesilisi xitayda heqiqeten éghir, chünki xitayda eydiz wirusi bilen yuqumlan'ghanlarning köp sandikisi toy qilghan ata - anilar" dep körsetti.

Radi'omizning ziyaritini qobul qilghan eydiz mutexessisi béyre krüs ependi sözide yene : "shunisi éniq bolush kérekki, eydiz wirusi bilen yuqumlan'ghan balilar we eydiz yétimliri déginimiz bir - biridin periqlinidu. Yeni eydiz yétimlirining ata- anisi eydiz bimari bolghini bilen, ularning özi eydiz bolushi natayin, peqet tughulghanda anisi eydiz wirusi bilen yuqumlan'ghan bolsa, balining eydiz wirusi bilen yuqumlinish mumkinchiliki bar, lékin köp sandiki balilar ata- anisi eydiz bolghanliqtinla eydiz bolup qalmaydu. " Dep tekitlidi:

"Xitay hökümiti mexsus balilarni dawalaydighan eydiz doxturini köplep terbiyilishi kérek"

Eydiz mutexessisi béyre krüs ependi söhbet jeryanida yene : xitaydiki eydiz wirusi bilen yuqumlan'ghan balilar saniningmu künséri köpiyiwatqanliqini tekitlep, " xitayda hazir mexsus balilarni dawalaydighan eydiz doxturliri yoq diyerlik, xitay hökümiti bu heqte derhal jiddiy chare - tedbirlerni qollinishi kérek, yeni mexsus eydiz wirusi bilen yuqumlan'ghan balilarni dawalaydighan balilar doxturi, balilar séstirasi we balilar dorigerlirini köplep terbiyilishi kérek. Eger bundaq bolmaydiken, ehwal téximu bek éghirlishidu" dep kösetti.

Xitayda, ta bügün'ge qeder balilargha xas bolghan eydizni dawalash dorisi yoq

27 - Iyul küni tengritagh tor bétide bérilgen xewerde éytilishiche, xitay hökümiti bu yil ichide tünji türkümdiki 200 neper eydiz wirusi bilen yuqumlan'ghan balilarni, mexsus balilargha xas bolghan dora bilen dawalash pilanini otturigha qoyghan. Lékin köpligen eydiz mutexessis we eydiz pa'aliyetchilirining bildürüshiche, xitayda, ta bügün'ge qeder mexsus balilarni dawalaydighan eydiz dorisi yoq iken.

Yéqinda radi'omizning ziyaritini qobul qilghan dangliq eydiz pa'aliyetchisi xu jya ependi bu heqte toxtilip, " hazir eydiz wirusi bilen yuqumlan'ghan balilar üchün mexsus ishlepchiqirilghan dora bolmighanliqtin, balilar aghriqqa berdashliq bérelmigen chaghlirida, ilaji yoq chonglar ichidighan dorini ikkige bölüp ichmekte, lékin bu xil dorilarning eks tesiri nahayiti küchlük, adette chonglarmu berdashliq bérelmeydu, balilar bolsa, bu xil dorini ichkendin kéyin, béshi qéyip, köngli éliship, téximu qiynilip kétiwatidu" dep bildürdi.

Xitay sehiye ministérliqi yéqinda eydiz wirusi bilen yuqumlan'ghan balilar we ata - anisiz qalghan eydiz yétimliri mesilisini bir terep qilish üchün, bu yil axirighiche, yéngi qanun tüzüp chiqmaqchi boluwatqanliqini melum qilghan. (Méhriban).