Donald ramsféld, xitay herbiy xirajitining téz éshishini eyiblidi
2005.06.07

Amérika dölet mudapi'e ministirliqining yéqinda chiqarghan bir parche doklatigha qarighanda, xitayning herbiy xirajiti asiya boyiche 1 - orunda, dunya boyiche 3 - orunda turidiken.
Amérika dölet mudapi'e ministiri donald ramsféld sén'gaporda ötküzülgen asiya bixeterlik yighinida xitayning emeliyette serp qiliwatqan herbiy xirajitining ular étirap qilghan sanliq melumattin köp jiq ikenlikini otturigha qoydi. U yighinda yene, xitayning bashqurulidighan bomba qismini dawamliq kéngeytip, bashqurulidighan bombilarning musapisini pütün dunyadiki her qaysi rayonlarni nishanliyalaydighan qilmaqchi boliwatqanliqini körsitip, " héchqandaq dölet xitaygha tehdit salmay turup, xitay herbiy teyyarliqlirigha salghan mebleghni bundaq toxtimay östürse, bu kishini oygha salmamdu? xitay yene néme üchün dawamliq türde keng kölemde qoral sétiwalidu?" dégen su'alni otturigha qoydi.
Ramsféld: asiyaning herbiy tereqqiyati, asiya tinch-okyan rayonigha tehdit
Donald ramsféld yighinda yene, xitay herbiy tereqqiyatining téz éshishining hazir asiya tinch-okyan rayonining herbiy hazirliq tengpüngluqigha tehdit bolghanliqini éytti. Emma u yene buning, özining közitishi ikenlikini eskertip qoydi.
Amérika brukings tetqiqat ornining mutexessisi xu'ang jing, ramsféldning sözliridin, amérikining asiya tinch-okyan rayonida herbiy üstünlükni igilesh nishanining, xitayning tehditige uchrighanliqini körüwélishqa bolidighanliqini éytti. U mundaq dédi:
"Ramsféldning sözliri peqet "pentagon" yeni dölet mudapi'e ministirliqigha wekillik qilidu. Shunga bush hökümitining bu qarashni qobul qilish yaki qilmasliqini közitishke yene waqit bar".
Xu'ang jing sözide yene, donald ramsféldning sözlirining ikki xil ségnal béridighanliqini éytip, " u bolsimu, xitayning herbiy küchining téz örlishi asiya tinch-okyan rayonigha muqimsizliq élip kélidu, eger uning küzitishi toghra bolup chiqsa, undaqta amérika hergizmu buninggha qarap turmaydu" dédi.
Li shyawbin: ramsféld bu sözlerni meqsetlik qildi
Amérikining teywen'ge qoral sétip bérishi we xitayning teywen'ge toghrilap bashqurulidighan bomba ornutushi, bu rayonda kirizis peyda bolush éhtimalliqini peyda qildi.
Amérika oklaxoma uniwérsitétining siyaset fakultéti proféssori li shyawbin, ramsféldning bu sözlerni meqsetlik otturigha qoyghanliqini bildürdi. U mundaq dédi:
"U yéqinda amérika herbiy bazisini taqash doklati we amérika armiyisini özgertish doklatini chiqardi hemde amérikining asiya tinch-okyan rayonida yaponiyining herbiy teyyarliqini östürüshini ümid qilish qatarliq bir qatar köz qarashlarni otturigha qoydi. Uning yighinda qilghan sözliri del mushu meqsetlerni toluqlash we ispatlash rolini oynaydu. Chünki u 'mana mushundaq tehditler bolghanliqi üchün biz yuqarqilarni qilishimiz kérek' dimekchi".
Li shyawbin xitay hökümitining özining herbiy kéngiyishini, urushning aldini élish üchün dep chüshendüridighanliqini bildürüp, xitayning buningdin bashqa yene oylishishqa tégishlik nurghun mesililirining barliqini éytti. Mesilen, jenubiy déngizdiki néfit mesilisi, filippin we wéytnam bilen bolghan jenubiy déngiz néfit majirasi, xitay-hindistan herbiy hemkarliqi, xitay-rusiye munasiwiti, shimaliy koriye yadro mesilisi we teywen mesilisi qatarliqlar.
Li shyawbin: üch burjek munasiwet, weziyetni téximu jiddiyleshtüriwatidu
Donald ramsféld asiya bixeterlik yighinida yene, xitayning teywen'ge toghrilap qoyghan bashqurulidighan bombiliridin endishe qilidighanliqini bildürgen. Bu heqte toxtalghan li shyawbin, amérika-xitay-teywen üch bürjek munasiwitining asiya tinch-okyan rayonining xeterlik derijisini téximu ashuriwetkenlikini körsetti. U mundaq dédi:
" Amérika hökümiti, teywen mesilisi bilen xitay quruqluqigha bésim ishlitishni xalaydu. Teywen bolsa, amérikigha tayinip xitaygha taqabil turushni oylaydu. Emma nöwettiki weziyet anche ongushluq emes. Amérikining teywen'ge qoral sétip bérishi we xitayning teywen'ge toghrilap bashqurulidighan bomba ornutushi, bu rayonda kirizis peyda bolush éhtimalliqini peyda qildi".
Lékin li shyawbin ependi yene, gerche ikki qirghaq arisida toqunush yüz bersimu, biraq urush partlimaydighanliqini bildürüp, " amérika bilen xitayning urush qozghash éhtimalliqi nahayiti kichik" dédi.
Mutexessisler: amérika, xitay otturisida chong urush partlishi natayin
Amérika brukings tetqiqat ornining mutexessisi xu'ang jingmu, eger amérika bilen xitay otturisida keng kölemde herbiy toqunush yüz berse, buning nahayiti chong bir apet bolidighanliqini perez qilip, " men ishinimenki amérika, xitay we asiya tinch-okyan rayonidiki rehberlerning eqil parasiti yéterlik. Ular hergizmu bu apet yolini tallimaydu" dep bildürdi.
Donald ramsféldning sén'gapordiki asiya bixeterlik yighinida qilghan sözlirige qarita xitay da'iriliri seyshenbe küni inkas qayturup, xitayning bu rayonda hergizmu herbiy tehdit bolup qalmaydighanliqini bildürdi. Xitay tashqi ishlar ministirliqining bayanatchisi lyu jyenchaw " xitay, tinchliqni söyidighan tereqqiy qiliwatqan bir dölet. U tashqi ishlar siyasitide tinchliqni isteydu. Uning üstige xitayning herbiy teyyarliqini shiddet bilen ashurush meqsiti we iqtidarimu yoq" dep bildürdi.
Emma xelq'ara organlar xitayning emeliy ishlitiwatqan herbiy xirajitining, ular étirap qilghandin az dégende 13 hesse köp ikenlikini tekitleydu. (Peride)
Munasiwetlik maqalilar
- Prézidént bush xitayni xelq'ara soda nizamnamisigha emel qilish heqqide agahlandurdi
- Rabiye qadirgha munasiwetlik kishiler xitay saqchilirining tehdidige uchrimaqta
- 2005 – Yil xitay - amérika munasiwitidiki tarixiy bir yil bolup qalamdu?
- Xitaydiki milletchilik amérikini endishige salmaqta
- Amérika, xitayning gherbiy yérim shardiki tesirige diqqet qilmaqta
- Amérika xitayning herbiy tereqqiyatigha diqqet qilmaqta