Gérmaniye bash ministiri shirodér yawrupa birlikini xitaygha qaratqan qoral cheklimisini emeldin qaldurushqa chaqirdi

• Bu programmining toluq nusxisini anglang
• Download story audio

Gérmaniye bash ministiri gérxard shirodér seyshenbe küni xitay dölet re'isi xu jintaw bilen körüshüp, ikki döletning soda we siyasiy munasiwitini kücheytish heqqide söhbet ötküzdi. Shirodér düshenbe küni béyjinggha yitip kélip, xitaygha qilidighan üch künlük ziyaritini bashlighan idi. Bu uning gérmaniye bash ministirliq wezipisini öz üstige alghandin buyan altinchi qétim xitayni ziyaret qilishi bolup hésablinidu.

Roytirs axbarat agéntliqining xewirige qarighanda, shirodér düshenbe küni xitay bash ministiri wén jyabaw bilen körüshken. Ikki terep bir qatar kélishimlerni imzalighan bolup, buning ichide xitayning gérmaniyidin bir milyard yawro qimmitidiki 23 dane yoluchilar ayrupilanini sétiwélish kélishimimu bar.

Qoral cheklimisini bikar qilish qayta tekitlendi

Shirodérning xitayni ziyaret qilghan mezgili del xitay hökümiti yawrupa birlikining xitaygha qaratqan qoral cheklimisini bikar qilish telipi küchiyiwatqan bir peytke toghra kélidu. Xitay hökümiti yawrupa birlikining 15 yilliq qoral cheklimisini xitaygha qaritilghan siyasiy kemsitish dep bildürüp, yawrupa birlikini mezkur cheklimini bikar qilishqa qistimaqta. Yawrupa birliki, xitay hökümiti 1989 - yilidiki tyenenmin démokratik oqughuchilar herikitini qanliq basturghandin kiyin, xitaygha qoral-yaraq sétip bermeslik cheklimisini yolgha qoyghan idi.

Gérmaniye bash ministiri shirodér düshenbe küni qoral cheklimisini bikar qilish meydanini qayta tekitlep, "xitaygha qaritilghan qoral sétip bermeslik cheklimisini bikar qilish peyti yitip keldi" dégen.

Qoral cheklimisi qoyushtiki sewebler yenila mewjut

Shirodérning xitaygha qaratqan qoral cheklimisini bikar qilish teshebbusigha qarita, amérikidiki xitay ishliri küzetküchisi xuping ependi mundaq dep bildürdi:

- Yawrupa birliki hazirghiche qoral cheklimisini ijra qilip kéliwatidu. Méningche nöwette qoral cheklimisini bikar qilish-qilmasliqta bir qanche mesile bar. Birinchidin qoral cheklimisi yürgüzüshning ünümi zadi qanchilik boliwatidu? bu bir mesile. Ikkinchi mesile, ünümining qandaq bolishidin qet'inezer, ilgiri yawrupa birliki qoral cheklimisi qoyushtiki seweblerde özgirish boldimu? méning qarishimche, xitaygha qoral cheklimisi yürgüzüshtiki sewebler yenila mewjut. Ötkenki yillarda, xitay hökümitining mustebit hökümranliqi we kishilik hoquqni depsende qilishida qilche özgirish bolmidi. Teywen mesilisidimu xitay hökümiti qoral ishlitishtin waz kechmidi. Shunga eyni waqitta, yawrupa birliki qoral cheklimisi yürgüzgendiki seweblerning hemmisi yenila bar. Eger qoral cheklimisining ünümi yoq, shunga bikar qilish kérek diyilse, bu bashqa bir mesile.

Roytéris axbarat agéntliqining melumatlirigha qarighanda,bash ministir shirodérning bu mesilidiki meydani emiliyette gérmaniye parlaméntining meydani bilen perqliq bolup, nurghun parlamént ezaliri bu seweptin, shirodérni ochoq - ashkara eyipligen.

Gérmaniye xitayning qoral bazirini bazirini échishni xalaydiken

Undaqta bash ministir shirodér néme üchün yawrupa birlikining xitaygha qaratqan qoral cheklimisini bikar qilishini qolgha keltürüsh yolida dawamliq tirishchanliq körsitidu digen mesile heqqide, amérika gherbiy shimal uniwérsitétining asiya bixeterlik ishliri mutexessisi yang liyü öz köz qarashlirini mundaq dep otturigha qoydi:

- Nöwette yawrupa birlikidiki fransiye, gérmaniye , italiye qatarliq bir qisim döletlerning rehberliri qoral cheklimisini bikar qilish terepdarliri. Chünki, gerche xitayning iqtisadida nurghun mesililer mewjut bolsimu, biraq xitayning iqtisadiy küchi her qaysi döletler teripidin étirap qiliniwatidu. Bolupmu, gérmaniye bilen fransiye qoral ishlepchiqiridighan chong döletler. Ulargha qoral - yaraqlirini satidighan bazar lazim.

Proféssor yang liyüning bildürüshiche, yawrupa birliki kiler yili 1 - ayda xitaygha qaratqan qoral cheklimisini bikar qilidu digen perezlermu bar iken.

Biraq, amérika Uyghur jem'iyitining bash sékritari alim séyitof ependi, xitayning nöwettiki kishilik hoquq weziyitini nezerde tutqanda, yawrupa birlikining xitaygha qaratqan qoral cheklimisini bikar qilmasliqi kéreklikini bildürdi.

Yawrupa parlaménti ötken ayda qarar maqullap, xitaygha qaratqan qoral cheklimisini dawamliq saqlap qalidighanliqini bildürgen hemde xitay hökümitini kishilik hoquq xatirisini yaxshilashqa dewet qilghan idi.