Iraqta ichki urush chiqish éhtimalliqi künséri kücheymekte

22 ‏- Féwral küni iraqning semere shehiridiki shi'e musulmanlar teripidin muqeddes dep qaralghan esqeriye meschitide yüz bergen partlashtin kéyin, shi'elerning sünniy musulmanlirigha qarshi hujumgha ötüshi bilen iraqta weziyet téximu jiddiyliship, iraqta köp sanni igileydighan shi'eler bilen azsanliq hésablinidighan sünniyler otturisidiki ziddiyet téximu keskinleshti.

Ichki urush?

Bezi mulahizichilerning éytishiche, iraqta nöwette yüz bériwatqan weqeler bu dölette shi'eler bilen sünniyler otturisida ichki urushning bashlan'ghanliqidin dérek béridiken.

Iraqtiki sünniy partiyilirining bildürüshiche, semerediki shi'elerning meschitide yüz bergen partlashtin kéyin, az dégende 168 sünniy meschiti shi'elerning hujumigha uchrighan . Bu hujumlar jeryanida 10 sünniy imam öltürülgen we 15 imam shi'eler teripidin görüge élin'ghan. Lékin iraq ichki ishlar ministirliqi peqet 19 sünniy meschitining hujumgha uchrighanliqini we bir sünniy imamning öltürülgenlikini bildürdi. Xewerlerge qarighanda, peyshenbe küni iraqta yüz bergen partlash we hujumlar jeryanida 130 kishi ölgen.

Iraqta weziyetning jiddiylishishi, hem iraq rehberlirini hem xelq'ara jama'etni endishige salmaqta.

Iraq hökümitining tedbirliri

Iraq prézidénti jalal talabani, iraqtiki toqunushlarning ichki urushqa aylinip kétishining aldini élish üchün shi'eler, sünniyler we kürdlarning rehberlirini jiddiy yéghin'gha chaqirdi. Sünniylerning rehberliri bu yéghin'gha qatnishishni ret qilip, shi'elerdin awwal sünniylerning meschitlirige qarita élip bérilghan hujumlar sewebidin iraqtiki sünniylerdin epu sorishini telep qildi.

Prézidént talabani yéghindin kéyin bergen bayanatida, eger iraqta ichki urush bashlansa, buningdin iraqtiki pütün diniy we étnik guruppilar oxshash ziyan tartidu, dédi.

Xelq'ara jem'iyetning inkasi

Amérika prézidénti jorj bush, peyshenbe küni washin'gtonda bergen bayanatida, shi'elerning semere shehiridiki meschitige qarita élip bérilghan hujumni qattiq eyiblep, bu rezil hujumning meqsiti, iraqta ichki urush chiqarmaq, dédi. Bush bayanatida, elqa'ide teshkilatining iraqtiki rehbiri ebu musab elzerqawini bu qétimqi hujumning mes'uli dep eyiblep, iraqtiki diniy we étnik guruppilarni sewrchan bolushqa chaqirdi.

Iraqtiki elqa'ide teshkilatinimu öz ichige alghan, mujahitlar kéngishi intérnét tor bétide élan qilghan bayanatida, semerediki hujumning ,sünniylerge qarshi hujumlirini heqliq körsitish üchün iraqtiki shi'eler teripidin élip bérilghanliqini ilgiri sürdi.

Iraqtiki weziyetning jiddiylikini shuningdin körüwalghili boliduki, iraq mesiliside héchqachan bir pikirge kélelmigen b d t bixeterlik kéngishi ezaliri bu qétim birdek awaz bilen, iraq xelqini diniy guruppilarning hakimiyitide bolmighan bir hökümet qurushqa chaqirdi. Iran prézidénti mehmut exmedinijad bolsa, iraqtiki chet'el küchlirini shi'elerning semerediki meschitide yüz bergen partlashning mes'uli dep eyiblep, amérika we isra'il qatarliq döletlerni musulmanlarning ghezipige uchraydighanliqi toghrisida agahlandurdi.

Qandaq bolushidin qet'iynezer, shi'eler teripidin muqeddes dep qaralghan, iraqning semere shehiridiki meschitige qilin'ghan hujum, iraqtiki shi'eler we sünniyler otturisidiki ziddiyetni téximu keskinleshtürüp, iraqni ichki urushning girdabigha yene bir qedem yéqinlashturdi.

Iraq mesililiri mutexessisi jost hiltermen, iraqtiki qarshilashquchi küchler bir nechche yilidin biri iraqta ichki urush qozghash üchün tirishiwatatti. Hazirghiche ular bu herikitide muweppeqiyetlik bolalmighan idi. Lékin bugünki weziyet ularning meqsitige yitish aldida turghanliqini körsitidu, dédi . (Qanat)