"Medeniyet inqilabi" heqqidiki yéngi tetqiqatlar (1)

• Muxbirimiz welining bu heqtiki melumati
• Download story audio

1966 ‏- Yili 5 ‏- ayning 16 ‏- küni xitayda "medeniyet inqilabi" dégen heriket bashlan'ghan idi. Bu weqening yüz berginige 40 yil toshqan mushu künlerde, xitayda xelq arisida bu heriketke qaytidin baha bérish pa'aliyiti boluwatidu. Mushu künlerde, xitayda medeniyet inqilabiy asare- etiqilirining bahasi 1000 hessilep örligen. Xitay kommunistik partiyisi merkiziy komitétining teshwiqat ministirliqi medeniyet inqilabini tetqiq qilish mesilisi toghrisida " kontrol qilish, tekshürüshtin ötküzüsh, sanini cheklesh, timporatorisini töwenlitish kérek" dep buyruq chüshürgen.

Metbu'atlarda

Medeniyet inqilabida tunji chong xetlik gézitni yézip chaplighan nié yu'enzi xanim b b s muxbirigha "peqet kiyinki ewladlargha medeniyet inqilabi dégen heriketning némilikini chüshendürüsh üchünla özemni öltürüwalmay yashashni dawamlashturdum" dégen. Xongkongda chiqidighan "échiwitish" zhurnilida bolsa xitay penler akadémiyisi markiszm -léninizm inistétotining xu yawbang dewridiki tetqiqatchisi, xitay kommunstik partiyisi merkiziy komitéti 1987 ‏- yili fang lizi, lyubingyen, wang rowang qatarliq kishiler bilen birlikte partiyidin chiqiriwetken jang shyenyang ependining mawzédong "medeniyet inqilabi"ni néme meqset bilen qozghighan dégen témidiki mulahizisi؛ xu jintaw bilen chingxu'a uniwérsitétida bille oqughan we yéqin ötken wen rünniyen ependining xu jintaw ning medeniyet inqilabi dewridiki ehwali heqqide yazghanliri tunushturuldi.

Mawzédong medeniyet inqilabini néme meqset bilen qozghighan?

Xongkongda chiqidighan "échiwitish" zhurnilining bash muherriri jin jung ependi erkin asiya radi'osining muxbiri lindining ziyaritini qobul qilghanda, aldi bilen mawzédong medeniyet inqilabini néme meqset bilen qozghighanliqi heqqidiki köz qarishini otturigha qoyghan. Jin jung ependining mulahize qilishiche, "mawzédong hayat waqtida özi bilen oxshimighan pikirdiki kishilerning hemmisini "stalinning yénida yatqan xéroshéw" qa oxshash kishiler, bularning hemmisi mini aghdurmaqchi dep qarap, ularni pütünley yoqitip üzining ornini mustehkemlimekchi bolghan. Shundaqla mawzédong yene özi ölgendin kéyin, xuddi xéroshéw stalinning jesitini ornidin qozghiwetkendek, özining jesitiningmu tartip chiqirilishidin, hetta "qamchilinishi"din endishe qilghan. Jin jung ependi bu téma buyiche xitay penler akadémiyisi markiszm -léninizm inistitotining xu yawbang dewridiki tetqiqatchisi jang shyenyang ependining maqalisini tunushturghan. Jang shyenyang ependi maqaliside 2006 ‏- yilini xitayda yüz bergen "medeniyet inqilabi" dégen 10 yilliq balayi-apetni eslep, uni nomus dep qaraydighan chüshenchini tikleydighan bir yil qilish lazim, ‏‏- dep teklip bergen.

Jin jung ependining bayan qilishiche, jang shyenyang ependi yéqinda medeniyet inqilabi toghrisida "échiwitish zhurnili"gha yazghan xétide, mawzédungning medeniyet inqilabini qozghishini sowét ittipaqining 20 ‏- qorultéyi bilen munasiwetlik, dep qarighan. Uning bayan qilishiche, xéroshéw 1956 ‏- yili sowét ittipaqining 20 ‏- qorultéyida bir mexpiy doklat bérip, stalinning shexsiyige choqunushni yolgha qoyghan jinayitini pash qilghan idi. Shuningdin kéyin mawzédong xitayda xéroshéwni 10 yilghiche yalmawuz qilip körsetti we shuni bahane qilip, xitayda özi bilen oxshash pikirde bolmighan kishilerning hemmisini yoqitish üchün ongchilargha qarshi turush, ongchilliqqa qarshi turush, medeniyet inqilabi dégen siyasiy heriketlerni qozghidi, bu biwaste seweb. Mawzédong hayat waqtida qarshi turushqa jür'et qilalmighan kishilerning, mawzédong ölgendin kéyin "jesi'itini qamchilishi"din endishe qilghanliqimu yene bir seweb. Hoquq mestanisi mawzédong "medeniyet inqilabi"ni qozghatqanda, aldi bilen eyni waqittiki dölet re'isi, partiye ichide özining mu'awini bolup turuwatqan lyushawchini yoqitish üchün, uni "kapitalizm yoligha mangghan hoqoqdar", "bizning yénimizda yatqan qara niyetchi xéroshéw" dep atighan we bashqilarni uni tartip chiqirishqa küshkürtken. Xelq bu "medeniyet inqilabiy"diki 10 yilni "on yilliq bulang-talash " dep teswirlep kelmekte. (Dawami bar) (weli)