Uyghur ilide méyiplar namrat turmush köchürmekte

• Muxbirimiz gülchéhrening bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Xitay hökümiti 15yil ilgiri, -15mayni xitay méyiplar küni qilip békitken. Shundaqla xitay hökümiti teshwiqatida méyiplarning ornini kötirip, ulargha barawer mu'amile qilish we méyiplarning ishqa orunlishishini ilgiri sürüshni tekitlep kéliwatqan bolsimu, emelyette méyip -mejruh kishiler xitaydiki eng töwen turmush ölchimide yashawatqan kishiler bolup, hetta bezilirining turmush sewiyisi eng töwen turmush ölchimigimu toshmaydu.

Bir birige zit sanliq melumatlar

Tengritagh tor bétining xewiridin melum bolushiche, Uyghur élidimu méyip-mejrularning sani 533 ming bolup, ularning ichide 300 mingdin artuqining turmush sewiyisi, eng töwen turmush ölchimigimu yetmeydiken. Bolupmu méyiplarning ishqa orunlishish nisbiti intayin töwen bolupla qalmastin, ish pursitige érishkenlerning yilliq kirimimu adettiki xizmetchi xadimlarning kirimining 60% gimu yetmeydiken. Ürümchining özini misalgha alghanda, sheher nopusida jem'iy ellik ming etrapida méyiplar bolup,ularning 29 mingining emgek qilish iqtidari bolsimu, emma ularning ishqa orunlishishi yiligha 10%tin töwenlimekte iken.

Ejeplinerliki, bir künning özide Uyghur éli xewer tor bétide méyiplarning weziyiti heqqide, eksiche mezmundiki yene bir xewer élan qilindi. Uningda “ 1995 - yilidin buyan Uyghur élidiki méyiplarni ishqa orunlashturushta yüksilishler barliqqa kélip, 2004 -yiligha barghanda Uyghur élide ishqa orunlashqan méyiplar sani 267 mingdinmu ashti. Ularning ichide 15yashtin yuqirilar 82.5%Ni igileydu”dep yézilghan. Emma tengritagh tor bétide, méyiplarning ishqa orunlishish nisbitining 10pirsentkimu yetmigenliki körsitilgen.

Mejruhlar özliri heqqide néme deydu?

Radi'omizgha Uyghur élidin téléfon qilghan bezi Uyghurlarmu, méyip - mejruh Uyghurlarning intayin namrat turmush shara'itida yashawatqanliqini, kochilardimu méyip kishiler, hetta méyip balilarning tilemchilik qilip, kishilerning az tola sediqisige tayinip hayat kechürüwatqanliqini, ularning intayin échinishliq qismetlerge duchar boluwatqanliqini,jem'iyetning bundaq kishilerge bolghan köyünüsh- hem yardimining kemchil boluwatqanliqini bildürmekte.

Yéqinda radi'omizning heqsiz téléfonigha bashqilarning yardimi bilen téléfon qilghan bir ema kishi öz halini éytip,özining hökümet tereptin héchqandaq yardemge érishelmey kéliwatqanliqini hetta dawalinishqimu imkaniyiti yoq ikenlikini bildürgen idi. Ilgiri téléfon qilghan yene bir Uyghur qiz yighlap turup, özining putining méyip ikenliki, shu sewebtin oqush pursitigimu érishelmigenlikini éytqan idi.

Yéqinda ish üstide hadisige uchrap méyip bolup qalghan yene bir kishi, gerche hazir yenila normal kishilerning ishini qiliwatqan bolsimu, emma heqsiz mu'amilige uchrap,normal kishilerdin az ish heqqi éliwatqanliqini éytti.

Tengritagh tor bétining, Uyghur élidiki méyiplarning ishqa orunlishish weziyiti heqqide bergen xewiride körsitilishiche,-1996yilidin bashlap Uyghur élidiki her qaysi idare -organ, zawut, kan - karxanilargha ishchi -xizmetchi qobul qilghanda, melum nisbette méyip -mejruhlarghimu ish pursitini bérish belgilen'gen bolsimu, emma méyiplarning bilim élish, terbiyilinish ishliri rawajlanmighan bolghachqa, ular yenila ish pursiti bérilgen teqdirdimu xizmet höddisdin chiqalighidek terbiyige ige bolalmaydiken, yene bir tereptin jem'iyetningmu méyiplargha qarita parawanliq, yardem ishliri intayin passip halette bolup, hemme jaylar shirketleshken, karxanilashqan bir weziyette, méyiplarni ishqa élishni xalaydighan jaylar nahayiti az bolghachqa, köp sandiki méyip- mejruh kishiler yenila ishsiz,kirimsiz intayin namrat turmushta yashimaqta iken. (Gülchéhre)