Özbékistan musapirliri birleshken döletler teshkilati bash sékritarigha murajetname yazdi

15Iyun küni, özbékistan musapirliri qirghizistanning barash kentining sirtidiki musapirlar chidirida. AFP

Ötken ayning 13-künide yüz bergen endijan weqesi netijiside bir qanche yüzligen özbék musapirliri özbékistan hökümitining jazalishidin qorqup, qirghizistan tewesige qéchip kélip panahlan'ghan idi. Ayallar, balilarni öz ichige alghan mezkur musapirlar qoshuni türlük qiyinchiliqlargha duch kelmekte.

Xewerlerge qarighanda mezkur musapirlar taki hazirghiche özlirini bixeter hés qilalmighan bolup, islam kérimof hökümitining izchil türde ularni qayturup bérish telipi we bésimigha duch kelgen qirghizistan hökümiti aldinqi heptide bir qanche neper kishini özbékistan'gha qayturup bergen hemde yene bir qisim kishilerni dawamliq qayturushqa tereddut qilghan.

Özbék musapirlirining ehwali éghirlashmaqta

Biz pes körülgen , haqaretlern'gen, ölümdin qéchip chiqqan kishiler ene shundaq adaletsizlikler heqqide murajet qilmaqchimiz

Nöwette, özbék musapirliri mesilisi qirghizistan bilen özbékistan arisidiki munasiwetke taqashqan mesile bolupla qalmastin belki, xelqara jemiyetning diqqitini qozghawatqan muhim mesilidur. Chünki, qirghizistandiki démokratik inqilabtin kéyin, démokratiyilishish dolquni ottura asiyaning hemme yerliride dégüdek yéngi yüzlinishke toghra kelgen bolup, endijandiki ammiwi heriketler buning roshen ipadisi bolup qalghan. Shu wejidin xelqara jemiyet bir tereptin özbékistan hökümitige endijan weqesini tekshürüsh heqqide bésim ishletse, yene bir tereptin uni démokratik islahatqa ündimekte.

Ottura asiya uchur merkizi ning xewirige qarighanda, öz ehwalidin ensirigen özbék musapirliri 16-iyun küni birleshken döletler teshkilati bash sékritari anan we qirghizistan prézidénti baqiyéwke shuningdek özbékistan prézidénti islam kérimofqa murajetname yézip ochuq élan qilghan.

Murajetnamide b d t din yardem soralghan

Qirghizistan da'irilirinining özliri özbékistan'gha qayturiwétish xewpige duch kéliwatqanliqini chüshendürgen özbék musapirliri b d t bash sékritari kofi annan'gha yazghan murajetnamiside mundaq deydu:

"Dölet bixeterlik küchliri we chégra mudapi'e xizmetchiliri teripidin biz eshu néytral rayonda turiwatqan waqtimizda qanunsiz halda ikki musapirni özbék hökümitige mejburi qayturiwétishke urunush ehwali yüz berdi. Buningdin bashqa yene qirghizistan bixeterlik we chégra mudapi'e xizmetchiliri özbékistanning hazir tinchlan'ghanliqi, bizni u jaydiki tughqanlirimiz we yéqinlirimizning kütüwatqanliqi, özbékistanda musapirlargha héch kimningmu tehdid salmaydighanliqi heqqide aktip teshwiqat élip barmaqta."

Musapirlar kofi annan'gha yazghan murajetnamiside yene qirghizistan da'irlirining musapirlar ichide jinayetchiler barliqini tekitlep, musapirlargha jinayetlerni artip, axiri töt neper ademni qayturup bergenlikini pash qilip, özlirining endishige chüshkenlikini eskertken.

" Biz pes körülgen , haqaretlern'gen, ölümdin qéchip chiqqan kishiler ene shundaq adaletsizlikler heqqide murajet qilmaqchimiz" dep xétini axirlashturghan özbékistan musapirliri yene kofi annani qirghizistan'gha kélip, emeliy ehwalni körüshke teklip qilghan.

Musapirlar yene qirghizistan we özbékistan prézidéntlirighimu murajet qilghan

Qirghizistan tewesige qéchip kelgen bu musapirlar yene qirghizistan waqitliq prézidénti qurman bék baqiyéwqa murajetname yézip, özliri duch kelgen weziyettin shikayet qilghan hemde uni xelqara qanunlargha ri'aye qilishqa chaqirghan. Ular xétide özbékistan hökümitining endijanda qan töküleshlerni keltürüp chiqarghanliqini, özbékistan hökümitining öz xelqige qarshi jinayet sadir qilghanliqini körsitish bilen qurmanbék baqiyéwni bulargha aqil we adil yol tutushqa chaqirghan.

Özbék musapirliri buning bilenla qalmastin yene özbékistan prézidénti islam kérimofqimu murajetname ewetken. Qirghizistan qabar agéntliqining uchurigha qarighanda, musapirlar özlirining murajetnamiside islam kérimofni endijan weqeside ölgenlerning jesetlirining kömüwétilgen jaylirini ularning uruq tughqanliri we yéqinlirigha ashkarilashqa dewet qilghan. Ular yene endijan weqesining osama bin ladén we el qa'ide hem chéchen jengchi guruppiliri bilen héchqandaq munasiwiti yoqliqini körsitish bilen kérimofni musapirlarning özbékistanda qalghan yéqinlirigha shuningdek özlirini qayturup kélish üchün qirghizistan'gha bésim qilmasliqqa chaqirghan.

Özini démokratik hökümet dep atawatqan yéngi qirghizistan hökümitining bu qilmishi xelqaraliq insan heqlirini qoghdash teshkilatlirining naraziliqi we tenqidlirini qozghighan bolup, qirghizistandiki insan hoquqini qoghdash komitétining re'isi ramazan dirildayéw bishkekning bu qilmishini qattiq eyiblep, bayanat élan qilghan shuningdek yéngi bishkek hökümitini aqayéwning xataliqlirini tekrarlimasliqqa, xelqara musapirlarni qoghdash ehdinamilirige ré'aya qilishqa chaqirghan.

Qirghizistan insan hoquqini komitétining re'isi ramazan dirildayéw bayanatida yene shangxey hemkarliq teshkilati, musteqil döletler hemdostluqi dégendek xelqaraliq teshkilatlarning emeliyette ottura asiya xelqlirining menpe'etlirige uyghun emeslikini, shunga qirghizistan hökümitini bu teshkilatlarning menpe'etlirige boysunmay, xelqara démokratik döletler bilen hemkarlishishqa, xelqaraliq qanunlargha hörmet we ré'aye qilishcha chaqirghan. (Ümidwar)