Сәрсанбайефниң өлүми қазақистанда сияси боран - чапқун чиқарди
2006.02.23

Қазақистан нағиз ақйол партийисиниң рәһбири алтунбек сәрсанбайефниң өлтүрүлүш вәқәси қазақистан президенти назарбайефниң әтрапидики кишиләр, парламент әмәлдарлири вә назарбайефниң көйоғли раһәт алийеф билән қизи дариға назарбайеваларға берип четилди. Бу вәқәниң өктичиләр билән назарбайеф һөкүмити оттурисида җиддий сүркилишкә йол ечип, қазақистанда украинийә пасунидики рәңлик инқилабни кәлтүрүп чиқириш мумкинчилики йоқ әмәс, дәп қаралмақта.
Мәтбуатлардики мәлуматлар
Өктичи гезитләр пәйшәнбә күни президент назарбайефниң чоң қизи дариға назарбайева вә униң ери раһәт алийефларни сәрсанбайефниң 11 - февралда өлтүрүлүш вәқәси билән алақиси бар, дәп әйиблиди.
Қазақистанда чиқидиған "айна" һәптилик гезити пәйшәнбә күнки саниниң баш бетигә "у киши раһәт алийеф" дәп мавзу қойған. "Айна" һәптилик гезитиниң қазақистан дөләт хәвпсизлик комитетида хизмәт қилған юқири дәриҗилик бир әмәлдарниң сөзини нәқил кәлтүрүшичә, қатилни раһәт алийеф күшкүрткән болуши мумкин.
Рус тилида чиқидиған "свобода слова" гезити раһәт алийеф билән дариға назарбайеваниң сәрсанбайефқа нисбәтән "шәхсий өчмәнлики" бар, дәп язди. Дариға назарбайева өз нөвитидә қазақистан асар партийисиниң рәһбири, қазақистан парламент әзаси вә мәтбуат докари болуш билән биргә, ери раһәт алийеф назарбайеф һөкүмитиниң муавин ташқи ишлар министири иди.
"Свобода слова" гезити, дариғалар "сәрсанбайеф җинайити" билән алақиси йоқлиқини испатлиши вә "охшимиған көз қараштики сиясәтчиләр вә ахбарат вастилирини җазалашни тохтитиши керәк" дәйду.
Қазақистан һөкүмити ичидики инкаслар
Алтунбек сәрсанбайефниң җәсити 12 - феврал күни алмата шәһәр сиртидики бир коча яқисида байқалғандин кейин, өктичи партийиләр һөкүмәтни бу вәқәниң арқисида қоли бар, дәп әйиблигән.
Америка әлчиханиси сәрсанбайефни "биз һәмкарлишишни халайдиған киши иди" дәп баянат елан қилған. Әмма назарбайеф һөкүмити өктичиләрниң тәнқидини рәт қилиш билән биргә уларни "исян көтиришкә җамаәт пикири тәйярлаш" билән әйиблигән иди.
Сақчилар чашәнбә күни қазақистан дөләт бихәтәрлик министирлиқиниң 5 нәпәр хадими билән қазақистан парламенти юқири палатасиниң мәмури башқарма мудири ерҗан утанбайефни вәқә билән четишлиқи бар, дәп қолға алди. Бу вәқә мунасивти билән қазақистан дөләт бихәтәрлик идарисиниң башлиқи нартай дутбайеф чаршәнбә күни истипа бәргән болсиму, әмма өктичиләрниң һуҗуми дутбайефниң истипаси билән тохтимиди.
Өктичиләр вә һәрикәтлириниң тәсири
Қазақистан адаләт иттипақиниң рәһбири җармақан туяқбайеф, утанбайефниң қолға елиниш вәқәси бу сиясий җинайәтниң йип учи юқири дәриҗилик органларғичә тутушидиғанлиқини испатлиди, дәйду. У, қазақистан парламенти юқири палатасиниң рәиси нуртай абикайефниң дәрһал истипа беришини тәләп қилип, чүнки бу иш утанбайефниң қолидин кәлмәйду, дәп тәкитлигән. Өктичиләрниң йәнә бир рәһбири ораз җандософ " биз абикайеф дәрһал испа бериши керәк, дәп қараймиз. Чүнки униң тәкшүрүшкә бивастә яки васитилиқ тәсир көрситиш күчи бар" дәйду.
Өктичиләрниң һуҗуми алдида дариға назарбайева өзини ақлаш тәрипигә өтти. Бирләшмә ахбарат агентлиқиниң хәвәр қилишичә, у пәйшәнбә күни сәрсанбайеф вәқәсини " тәсир күчи наһайити зор күчләр" тәрипидин елип берилған президентқа "ишәнчсизлик пәйда қилиш үчүн мәқсәтлик пиланланған вәқә" дәп атиған. Әмма у "тәсир күчи зор бу күчләр" ниң исмини атимиди. Дариға назарбайева, "бу күчләрниң мәқсити дөләттә қалаймиқанчилиқ пәйда қилиш, президент вә униң һөкүмитини җәмийәт бихәтәрликини қоғдашта чарисиз әһвалға чүшүрүп қоюш" дәйду.
Азрақ тарих
2001 - Йили қазақистан һөкүмитидики сәрсанбайефни қоллайдиған бәзи әмәлдарлар раһәт алийефниң сиясий ислаһат елип бериш пиланини назарбайефға сунған. Әмма назарбайеф, алийефни қазақистанниң вианадики баш әлчиси қилип йолға селиш билән биргә алийефниң пиланини қоллиған әмәлдарларни вәзиписидин елип ташлиған. Сәрсанбайефниң шу қатарда вәзиписи төвәнлитилгән иди. Шу чағда вәзиписидин елип ташланған әмәлдарлар һазир қазақистандики өктичи күчләрниң ядросини тәшкил қилмақта.
Сәрсанбайефниң өлүми өктичи рәһбәрләрниң 3 ай ичидә 2 - қетим өлтүрүлүш вәқәси болуп һесаблиниду. 2005 - Йили 11 - айда алмата областиниң валиси, қазақистан җиддий һаләт министирлиқиниң министири заманбек нурқадилофниң җәсиди аилисидә тепилған. Әмма даириләр униң өлүмини "у өзини өлтүрүвалған " дәп елан қилди. Президент назарбайеф, 16 йилдин бери қазақистанға рәһбәрлик қилип кәлмәктә. Әмма у йеқинқи йиллардин бери, диктатурлуққа йүзләнмәктә, дәп әйиблинишкә башлиди. Бу қетим " сәрсанбайеф вәқәси" униң үчүн һоқуқини сақлап қелиш - қалалмаслиқидики бир синақ болуп қелиши мумкин. (Әркин)
- Қазақистан ақ йол партийиси рәиси алтунбекниң өлтүрүлүш дилоси мурәккәпләшмәктә
- Алтунбекниң өлүми сәвәбидин қазақистанниң бихәтәрлик министири истипа бәрди
- Қазақистанда алтунбекниң дәпнә мурасими өткүзүлди
- Қазақистанниң сабиқ министири алтунбек өлтүрүлди
- Қазақистан өктичилири сәрсанбайоғлиниң өлтүрүлүш вәқәсидә һөкүмәтни әйиблиди
- Нурсултан назарбайеф президентлиққа қәсәм бәрди