Qazaqistan padishahliq dölet bolamdu?

Qazaqistan merkiziy asiyadiki chong dölet, uning iqtisadiy küchining kündin-kün'ge ösüwatqanliqi melum. Bolupmu, uning énérgiye zapisining molluqi bu döletning tereqqiyat süritining téz bolushigha tesir körsetken bolup, prézidént nursultan nazarbayéw qazaqistanni qisqa waqit ichide dunya yüzidiki 50 iqtisadiy tereqqi qilghan memliketning birige aylandurimen dep élan qilghan idi.

Rahet éliyéw - jumhuriyettin sultanliq yaxshi

Ötken heptide qazaqistan prézidénti nursultan nazarbayéwning küy'oghli, yeni nazarbayéwning chong qizi darighaning éri, qazaqistan mu'awin tashqi ishlar ministiri rahet éliyéw bir parche maqale élan qilip, bu memlikettiki jumhuriyet tüzümini bikar qilip, uni padishahliq tüzümge özgertishni teshebbus qildi.

Rahet éliyéwning "jumhuriyet we yaki sultanliqning qaysisini tallaymiz?" namliq maqalisi qazaqistandiki dangliq gézitlardin biri "karwan" da élan qilin'ghan bolup, u dadilliq bilen qazaqistan'gha "sultanliq" tüzümni tallashni teshebbus qilghan. gazeta. ru Intérnét sehipiside élan qilin'ghan qazaqistanliq analizchi génnadiy sawchénkoning maqalisidin melum bolushiche, rahet éliyéw öz maqaliside sultanliq bilen jumhuriyet tüzümining menisi we qazaqistan'gha toghra kélish kelmesliki heqqide chüshenche bergen. U, jumhuriyet tüzümining qazaqistan'gha toghra kelmeydighanliqini sherhlep, "jumhuriyet qazaqlargha toghra kelmeydighan gheyri shekil, u qazaq yaylaqlirida bayraqdar inqilabchi wladimir il'ich léninning kallisi arqiliq meydan'gha keltürülgen" dep yekün chiqarghan.

Uning qarishiche, 20-esirning 20-yillirida rusiye bolshéwikliri qazaq yaylaqliri inqilab qozghap, jumhuriyet tüzümini berpa qilmighan bolsa, belki bu jayda tarixtin buyan dawamliship kéliwatqan qebile-uruqdashliq tüzümidiki bashqurush en'eniliri dawamlishiwergen bolar idi. Heqiqeten, tarixqa nezer salsaq, lénin bashchiliqidiki rus bolshéwikiliri tunji bolup, merkiziy asiyada qazaq sotsiyalistik aptonom jumhuriyitini qurup, rusiye fédératsiyisige tewe qilghan, bu arqiliq qazaqlarning musteqilliqini terghip qilidighan "alash orda" partiyisining pa'aliyetlirini hemde qazaqlar arisidiki esirlerdin buyan dawamliship kéliwatqan qebile bashliqi hem sultanlarning hoquq tutush en'enisini yoqitip, qazaq xelqi üstidin keng –kölemlik ijtima'iy özgertish élip barghan idi.

Jumhuriyet qazaqlarning en'enisige toghra kelmeydu

Rahet éliyéw jumhuriyet tüzümining qazaqlargha toghra kelmeydighanliqini tarixiy we milliy xaraktér hem en'ene nuqtiliridin delilleshke tirishqan. U, monarxiye yeni, padishahliq tüzümning qazaqlargha toghra kélidighanliqini xulasilep mundaq deydu. " Padishahliq jumhuriyetchilikning eksiche, qazaqlarning uruqdashliq en'enisige shundaqla dunyawi tejribiler bolupmu en'giliye tejribisige yaxshi maslishidu" deydu.

Aptor padishahliq tüzümning ilgharliqlirini teriplep, buning üchün en'giliye, ispaniye we bashqa tereqqi qilghan padishahliq tüzümdiki memliketlerning tejribilirini misal qilidu. Aptorning qarashlirigha tayan'ghanda, en'giliye, ispaniyeler hetta yaponiyelermu padishahliq sistémidiki memliketler bolup, bu tüzüm mezkur döletning iqtisadiy tereqqiyati, bashqurush hetta xelq'araliq küchige selbiy tesir körsetmigen, uning qarishiche, qazaqistanmu shundaq bolushi mumkin. Lékin u maqaliside bolghusi qazaq sultanliqining sultanining kim ikenliki heqqide héch néme démigen.

Sabiq qazaqistan bixeterlik orginining rehbiri hésablinidighan rahet éliyéwning bu maqalisi qazaqistan öktichilirining jiddiy inkaslirini qozghighan bolup, www. E'urasi'a. Org. Ru dep atalghan intérnet sehipiside élan qilin'ghan maqalidiki mezmunlardin qarighanda, öktichiler prézidént küy'oghli bolghuchining maqalisi prézidént nursultan nazarbayéwni sabiq sowét ittipaqi jumhuriyetliridiki birdin-bir padishahqa aylandurush herikitining bashlan'ghanliqidin dérek béridighanliqini körsitishken.

Bundaq qedemler burunla bashlan'ghan

Génnadiy sawchénkoning maqaliside éytilishiche, bu qedem aldi bilen azerbeyjanda bashlan'ghan bolup, prézidént heyder éliyéw ölgendin kéyin uning oghli azerbeyjanning rehbirilik wezipisini ötimekte. Shuning bilen bir waqitta yene türkmenistan prézidénti seper murat niyazopmu özini " türkmenlerning béshi" dep atighan bolup, emeliyette u türkmenistanning padishahi dégenlik bilen oxshash idi.

Qazaqistan öktichiliri burundinla nazarbayéwni yene prézidentliq wezipisini tapshuruwalghanliq bilen eyibligen bolup, öktichilerning narazi bolghan teripi, uning qizliri we küy oghullirining pütün qazaqistanning bixeterlik, ammiwi axbarat we énérgiye sahelirini toluq kontrol qilish arqiliq qazaqistanni özlirining a'iliwi mülkige aylanduruwalghanliqidur.

Öktichi rehbiri altunbék sarsinbayéw öltürülgendin kéyin, naraziliq téximu kücheydi. Qazaqistanni bir sultanliqqa aylandurush teklipining bashqa adettiki ademning aghzidin emes belki, prézidéntning küy'oghlining azghidin chiqishi qazaqistanda yene bir qétimliq pikir ixtilapliri we ghul-ghulilarni qozghighan bolup, bu öktichilerning tenqidlirining küchiyishige tesir körsetken. (Ümidwar)