Xelq'ara teshkilatlar, qazaqistandiki saylamning ölchemge yetmigenlikini otturigha qoymaqta


2005.12.06

tuyaqbayef.jpg
Qazaqistan élip bérilghan prézidént saylimining kandidati zharmaxan tuyaqbayéf. AFP

Qazaqistanda yekshenbe küni ötküzülgen saylam ehwalini yéqindin közitiwatqan xelq'ara saylam közitish guruppisining qarishiche, gerche qazaqistanda ötküzülgen saylam qismen tereplerdin islahat qilin'ghan bolsimu, biraq prézidént saylimida yenila nurghun mesililer sadir bolghan. Buning tipik misali shuki, qazaqistan merkizi saylam komitéti, alliburunla wezipe ötewatqan nur sultan nazarbayéfning %91 awazgha ériship saylamda utup chiqidighanliqi heqqidiki perezni élan qilghan idi.

Saylamdiki üch kemchilik

Oxshashla, yawrupa bixeterliki we hemkarliq teshkilati qatarliq saylamni közitiwatqan bir qanche teshkilat astanide ötküzülgen muxbirlarni kütüwélish yighinida, saylamning deslepki netijisini élan qilghan bolup, yawrupa bixeterliki we hemkarliq teshkilatining saylam közitish guruppisining re'isi muxbirlargha "gerche saylamgha hazirliq körüsh pa'aliyetliri burunqidin perqliq ötküzülgen bolsimu, emma mezkur saylamning yenila yawrupa bixeterlik teshkilati hemde démokratik gherb ellirining saylam ölchimige yetmigenliki köngülni ghesh qilidu " dep körsetti.

U sözide yene mundaq dédi " saylamning 3 chong kemchiliki shuki, metbu'atlarda bir tereplime xewer bérish, ochuq éytqanda nazarbayéfqa yan bésish xahishi körüldi yeni söz qilish erkinliki hemde uchur tarqitish wastiliri pütünley qanun organlirining kontrulluqi astida heriket qildi, saylam ehli ene shu kontrolluq astida qarar bérishke mejbur boldi. Buningdin sirt öktichi partiyining saylam namzatlirining özlirini saylitish üchün élip bériwatqan pa'aliyetliri tosqunluqqa uchridi, qalaymiqanchiliq chiqirish, tehdit sélish we hetta öktichi partiye namzatlirini himaye qilghuchilarni qolgha élip solap qoyushtek zorawanliq heriketliri yüz berdi ".

Saylamda bésim ishlitilgen

Yawrupa bixeterlik we hemkarliq teshkilati saylam közitish guruppisining re'isi yene, mektep, doxturxana qatarliq orunlarda, bashliqlar oqughuchi we doxturlargha bésim ishlitip, özliri körsitip bergen namzatqa bélet tashlashqa qistashqa oxshash qilmishlarning yüz bergenlikini bildürdi.

Qazaqistanda ötküzülgen saylamning heqiqeten erkin we adil bolmighanliqini bildürgen, amérikida bilim éliwatqan qazaq oqughuchi sayide xanim nazarbayéfning öz hoquqidin paydilinip, saylam ehlige bésim ishletkenlikini, undaq bolmighinida, qazaq xelqining bu qétimqi saylamda démokratik idiyini terghip qilghuchi saylam namzatini özlirige yéngi prézidént qilip saylap chiqidighanliqini éytti.

Saylamda yene saxtipezlik qilmishliri yüz bergen

Qazaqistanda buningdin ilgiri élip bérilghan saylamlardimu saxtipezlik shuningdek saylam ehlige tehdit sélish ehwalliri köp qétim yüz bergen, bu qétimqi saylamdin ilgiri nur sultan nazarbayéf, saylamning choqum erkin we adil élip bérilishigha kapaletlik qilidighanliqi heqqide wede bergen idi. Epsus xelq'ara saylam közetküchilirining qarishiche, qazaqistanda yenila démokratiye éngi töwen bolup, bundaq dawamlishiwerse bu dölette démokratik tüzüm berpa qilishtin ümid kütkili bolmaydiken.

Qazaqistan merkizi saylam komitétining re'isi hemde musteqil döletler hemdostluqi döletliridiki közetküchilerning, yawrupa bixeterliki we hemkarliqi teshkilatigha yollighan doklatida, qazaqistanning bu qétimliq prézidéntliq saylimining adil we adaletlik ötküzülgenliki ilgiri sürülgen. (Eqide)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.