Shangxey hemkarliqi kimge kérek?

• Muxbirimiz ümidwarning bu heqtiki melumati
• Download story audio

Shangxey hemkarliq teshkilatigha eza döletlerning wekilliri moskwada. AFP

Shangxey hemkarliq teshkilatigha eza döletler bash ministirilirining yighini 10-ayning 26-küni moskwada axirlashti. Bu qétimqi yighinning bir yéngiliqi shuki, közetküchi süpitide qatnashqan pakistan, hindistan, iran we mongghuliye hökümetliri özlirining mezkur teshkilatqa eza bolush qizghinliqini ipade qildi.

Rusiye prézidénti putin yighin'gha qatnashqan barliq bash ministirlarni qobul qilip, shangxey hemkarliq teshkilatining dunyaning texminen üch milyart nopusini özige jem qilghan, "dunya siyasitidiki mu'eyyen amilgha" aylan'ghanliqi shuningdek uning burunqi ramkidin chiqip ketketkenlikini körsetti.

Bu qétimqi yighinda térrorizm, bölgünchilik we diniy esebiylik shuningdek zeherlik chékimlikler sodisigha qarshi ortaq küresh qilishtin ibaret kona téma tekrarlan'ghandin sirt yene bir yéngiliq süpitide bu teshkilatning kéler yilliq xam chot mesilisi, bu teshkilat ramkisi astida hökümetke tewe bolmighan soda ishliri orgini qurush, banka, soda-iqtisad hem medeniyet alaqilirini kücheytish heqqidiki bir qatar kélishimler imzalandi.

Wladimir zhronowskiy: shangxey hemkarliq teshkilatini herbiy ittipaqqa aylandurush kérek

Gherb közetküchiliri shangxey hemkarliq teshkilatining xitay bilen rusiyining bashlamchiliqidiki, gherbke qarshi herbiy ittipaqqa aylinishqa yüzliniwatqanliqini tehlil qilmaqta . Amérika, shimaliy atlantik okyan ehdi teshkilati we yawropa ittipaqiningmu mezkur teshkilatning yüzlinishige diqqet qiliwatqanliqi melum.

Buningdin xatirjemsizlik hés qilghan xitay shangxey hemkarliq teshkilatining herbiy ittipaq shekillendürüshni meqset qilmaydighanliqini körsetti. Bu heqte shangxey hemkarliq teshkilatining bash sékritari jang dégu'ang muxbirlarni kütüwélish yighinida ochuq bildürüsh élan qilghan.

Rusiyining intérfakis agéntliqining xewiridin melum bolushiche jang dégu'ang "bizning hazir qiliwatqan hemme ishlirimiz, shangxey hemkarliq teshkilatining qandaqtur bir yépiq ittipaq yaki herbiy ittipaq we yaki yépiq siyasiy ittipaq bolushini meqset qilmaydu. Herqandaq undaq-mundaq oy bu yerde mewjut emes" dégen.

Emma, téxi yéqindila xitayni resmi ziyaret qilip qaytip kelgen rusiye parlaméntining mu'awin bashliqi, rusiye erkin démokratlar partiyisining rehbiri wladimir ronowskiy özining xitay sepiridin alghan tesiratliri heqqide toxtalghanda, ashkara halda rusiye bilen xitayning téximu ittipaqliship, shangxey hemkarliq teshkilatini herbiy ittipaqqa aylandurushqa chaqirghan.

7-Ayning 5-küni shangxey hemkarliq teshkilatigha eza döletlerning prézidéntliri qazaqistanning paytexti astanida uchrashqan idi.AFP

Rusiyining www.strana .ru Agéntliqining uchuridin qarighanda, xitay –rusiye we gherb munasiwetliri heqqide pikir bayan qilghan wladimir zhronowskiy" egerde shangxey hemkarliq teshkilati herbiy ittipaqqa aylansa, bu ittipaqning armiyisining shimaliy atlantik okyan ehdi teshkilatining armiyisidin san we süpet jehettin xélila küchlük bolidighanliqi"ni tekitligen. U yene, shangxey hemkarliq teshkilatining hindistan ,pakistan we iranni öz ichige alsa, dunya nopusining yérimini igilep, téz arida yawropa ittipaqi bilen tengdash küch bolalaydighanliqini" tekitligen.

Rusiyining www.strana .ru Agéntliqidiki uchurdin qarighanda, rusiye démokratliri teripidin fashizm bilen tenqitliniwatqan mu'awin parlamént bashliqi wladimir zhronowskiy yene shangxey hemkarliq teshkilatini yawropa ittipaqining sherqtiki wariyantigha aylandurush mumkinlikini, uning paytextini özbékistanning tashkent shehiri qilip békitishni, shundaq qilghanda 10-15 yil ichide shangxey hemkarliq teshkilatini dunya ahalisining yérimini birleshtürgen iqtisadiy, siyasiy we herbiy teshkilatqa aylandurghili bolidighanliqini tekitligen. Özbékistan démokratik qurultiyining re'isi, islam kérimofning sabiq meslihetchisi, amérikida yashawatqan jahan'gir memetop ependi özining tenqidiy pozitsiyisini bildürüp, rusiye bilen xitayning heqiqeten amérikining ottura asiyadiki tesirige qarshi herbiy ittipaq qurush gherizi barliqini otturigha qoydi.

Wladimir zhronowskiyning yüz pirsentlik özgirishi

Rusiye parlaméntida muhim awaz küchige ige rusiye erkin démokratlar partiyisining rehbiri, parlaméntning mu'awin bashliqi, wladimir zhronowksiy eslide on nechche yildin buyan xitayni eyiblep, uni rusiye üchün eng zor tehdit dep qarap, uning rusiyidiki menpe'etlirini cheklesh teshebbusida bolup kelgen. Uning qattiq pozitsiyisi xitayni bi'aram qilghan idi. Emma u bu qétim xitayni ziyaret qilip, xitay hökümitining eng aliy derijide kütüwélishlirigha sazawer bolghan, rusiye metbu'atliri uning mezkur ziyarettin kéyin, xitaygha bolghan pozitsiyisini biraqla özgertkenlikini körsitishmekte. Rusiyining strana .Ru agéntliqining yézishiche, xitayning sabiq düshmini wladimir zhronowskiy birdinla burunqi tonini özgertip, özining ilgiri xitayni xata chüshinip qalghanliqi, emeliyette xitayning rusiyining yiraq sherqidin közligen héchqandaq niyitining yoqliqini, xitay tehdidining xitaylarning xiyalidimu yoq ish ikenlikini bildürüp, rusiye hökümitini xitay bilen téximu ittipaqlishishqa dewet qilghan. Mulahizichiler, uning bu köz qarashlirida gherbke qarshi keypiyatning muhim rol oynighanliqini otturigha qoyushmaqta.

Ottura asiya démokratik öktichiliri shangxey hemkarliq teshkilatigha qarshi

Shangxey hemkarliq teshkilatining sékritari jangdégu'ang, bu qétim muxbirlarni kütüwélish yighinida, mezkur teshkilatning üch xil küchlerge qarshi küreshte ghelibilerge érishkenlikini hemde buningdin kéyinmu bu küreshni dawamlashturidighanliqini bildürdi. Biraq, amérikida tesis qilin'ghan özbékistan démokratik qurultiyi shangxey hemkarliq teshkilatining asasiy muddi'asining térrorizm, bölgünchilik we diniy esebiylikke qarshi turushni bahane qilip öz döletliridiki démokratik küchlerni, siyasiy öktichilerni basturush ikenlikini körsetti.

Özbékistan démokratik qurultiyining re'isi jahan'gir memetop ependi , egerde özbékistanda démokratik özgirish bolup, hakimiyet démokratlarning qoligha ötse, özbékistanning shangxey teshkilatidin chiqip kétishi mumkinlikini otturigha qoyup, hazir özbékistanning bu teshkilatta héchqandaq menpe'etlirining yoqliqini eskertti.

Uning qarishiche, islam kérimof, öz hakimiyitini saqlap qélish üchün xitay we rusiye bilen birliship, amérikigha qarshi turmaqta. Xitay özbékistanni öz ichige alghan ottura asiya döletliridin paydilinip, sherqiy türkistanning musteqilliqi üchün küresh qilghan Uyghurlarni basturmaqta. Islam kérimof bu jehette qérindash Uyghurlargha emes, belki xitaylargha yardem qilmaqta.

U özbékistan démokratik qurultiyining Uyghurlarning azadliqini özbéklerning azadliqi dep chüshinidighanliqi, Uyghurlar azad bolghan künni özbékler üchün katta bayram dep hésablaydighanliqini, islam kérimofta milliy tuyghu yoq bolup, uningda text tuyghusi küchlük bolghanliqi üchün waqti kelse Uyghurnila emes hetta özbéklernimu xitaygha tutup bérishtin yanmaydighanliqini sherhilidi.

Qirghizistan, qazaqistan öktichilirimu öz hökümetlirini xitayning bésimi we xitaydin alidighan paydini dep qazaq, qirghiz qatarliq xelqler bilen milliy tughqanchiliqqa ige türkiy xelq -Uyghurlarning menpe'etlirini qurban qilmasliqqa dewet qilmaqta. (Ümidwar)