Amérika, xitayning gherbiy yérim shardiki tesirige diqqet qilmaqta

Amérika dölet mejlisi charshenbe küni "xitayning gherbiy yérim shardiki tesiri" dégen témida ispat bérish yighini ötküzüp, xitayning gherbiy yérim shardiki döletler bilen bolghan munasiwetni barghanséri kücheytishi we u yerdiki énérgiye menbelirini talishishi qatarliq témilarda muhakime élip bardi.

Buningdin sirt yene, xitayning herbiy küchi tereqqiyatining sherqiy asiya rayonini endishige sélishi, xitayning maliye we soda siyasiti shundaqla xitayning buningdin éship yene sherqiy yérim shardiki tesir da'irisini kücheytishke urunushi qatarliq mesililermu mezkur yighinda muzakire qilindi.

Xitayning latin amérikisidiki heriketlirige diqqet qilip kéliwatimiz

Amérika dölet mejlisining washin'gtondiki réybérn sariyida ötküzülgen bu yighinda, amérika tashqi ishlar ministirliqining gherbiy yérim shar ishlirigha mes'ul yardemchi ministiri rojér noréga xitayning latin amérikisidiki tesiri heqqide toxtilip, yéqinqi yillardin buyan xitay hökümitining latin amérika döletliri bilen bolghan munasiwetni yaxshilashqa alahide ehmiyet bériwatqanliqini bildürdi. U sözide yene, amérika hökümitining latin amérikisidiki menpe'etini hemde u yerdiki démokratik tüzümning ziyan'gha uchrimasliqini kapaletke ige qilish üchün dawamliq türde xitayning latin amérika döletliri bilen bolghan munasiwitige bolupmu herbiy alaqisigha köp diqqet qilip kéliwatqanliqini eskertti.

Emma u yene, nöwettiki weziyetke qarighanda, xitayning hergizmu amérikining ottura we jenubiy amérika hemde karib déngizi rayonliridiki tesir küchining ornini basalmaydighanliqini bildürüp, amérikining bu yerdiki döletler bilen tarixtin buyan uzun yilliq iqtisadiy, medeniy we siyasiy hemkarliq munasiwiti bar ikenlikini otturigha qoydi.

Yardemchi tashqi ministiri rojér sözide yene mundaq deydu: " xitay belkim dunyaning bashqa jayliridikige oxshash, gherbiy yérim shardimu tesir da'irisini barghanséri jari qildurishi mumkin. Lékin, shundaq déyishke boliduki, ötmushte yaki kelgüside bolsun, amérika yenila bu döletler hemmidin bek alaqe qilishni xalaydighan dölet hésablinidu. Amérika bilen bu döletler uzun muddetlik nishan we ortaq qimmet qarishigha ige".

Amérika latin amérikisidiki iqtisadiy tesirini yoqutup qoyush tehditige duch kéliwatidu

Yighin'gha qatnashqan bir qisim dölet mejlisi ezaliri bu qarashqa qoshulghan bolsimu, emma beziliri amérikining nöwettiki weziyet tereqqiyatigha bolghan arilishishining yéterlik bolmaywatqanliqini ilgiri sürdi. Awam palata ezasi wilyam délaxunt bu mesilige passip qarashta bolup, amérikining nöwette latin amérikisidiki iqtisadiy tesirini yoqutup qoyush tehditige duch kéliwatqanliqini shundaqla démokratiye qarishining éghir ziyan'gha uchrawatqanliqini eskertti.

U sözide mundaq dep körsetti: " eger amérika buninggha tedbir qollanmisa, u halda biz choqum pütün latin amérikisida, kishilerning amérikigha bolghan pozitsiyisining barghanséri tesirge uchrap méngishini körishimiz mumkin. Bu kishini tolimu endishige salidu. Kishilerning hazir démokratiyige bolghan ishenchisi barghansri yoqiliwatidu".

Mezkur yighin'gha qatnashqan bezi wekiller, kommunist xitay hökümitining nöwette heqiqeten latin amérikisi bilen bolghan hemkarliqni kücheytip , bu yerge nechche on milyard amérika dolliri meblegh séliwatqanliqini ilgiri sürdi. Yighinda yene, xitay hökümitining hetta amérika bilen wénésu'élagha oxshash döletlerning néfit bayliqini talishiwatqanliqi, shundaqla xitayning erzan mallirini u döletlerge tökme qilip kirgüzüp, u yerlerde soda qizil reqimini keltürüp chiqiriwatqanliqi otturigha qoyuldi.

Yighin axirida bir qisim dölet mejlisi ezaliri xitayning bundaq adil bolmighan soda usulini bir terep qilish heqqide mexsus qanun layihisi tüzüp chiqish tekliwini berdi. Buningdin sirt yene, peyshenbe küni amérika dölet mejlisi ezaliri xitay puli qanun layihisini tüzüsh tekliwini otturigha qoyghan. Bu layihining asasliq meqsiti, xitay hökümitining xitay puligha yéngidin baha bérishini telep qilish iken. (Peride)