Uyghurlarning eng chong mesilisi gösh mesilisimu?

• Muxbirimiz shöhret hoshurning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Shinxu'a agéntliqi 16 ‏ - mart xewiride, bu qétim bé'ijingda échilghan ikki yighinning birdin ‏ - bir alahidilikining rast gep qilish bolghanliqini élan qilghan idi. Tünügün tengritagh xewer tori, ikki yighin'gha qatnashqan Uyghur éli wekillirining yighinda gösh mesilisini, yeni gösh bahasining örlep ketkenlik mesilisini otturigha qoyghanliqini élan qildi. Xitay xelq qurultiyining nizamnamiside, qurultayda, puqralarning we milletlerning eng chong, eng jiddiy we eng chigish mesililiri yeni milletlerning bext - sa'aditi we tereqqiyatigha alaqidar mesililer otturigha qoyulidighanliqi we muzkire qilinidighanliqi bayan qilin'ghan. Gösh mesilisi teklipi Uyghur wekil xalide nurmemet teripidin otturigha qoyulghan. Undaqta Uyghur xelqining nöwettiki eng chong mesilisi gösh mesilisimu?

Turdush hajim: "eng éghir mesile hashar mesilisi"

Bu so'algha, kanadada yashawatqan turdush hajim mundaq jawab béridu: "gosh mesilisi xelqimiz mesilillrining biri bolalishi mümkin, emma asasliqi emes. Olum jazaliri, tutqun qilishlar, ishsizliq, hashar, éydiz qatarliq mesililer bashta tilgha élinishi kérek bolghan mesililer."

Amérikida yashawatqan nurmemet musabay ependi mundaq deydu: "Uyghur mesilisi xitay xelq qurultiyida emes, sherqi türkistan xelq qurultiyida hel bolidu."

Xitay metbu'ati xalide nurmemetning gösh mesilisini kötürüp chiqqinigha apirin oquwatqan bir pursette, Uyghur rayonluq partkom sékritari wang léchü'en, aldinqi hepte tarqalghan ayropilan weqesi xewiri heqqide yene bir qatar toluqlima melumatlar berdi. U melumatida, gumandarlarning ayropilan qazasi peyda qilish meqsitini, pilanini we heriket jeryanini iqrar qilghanliqini bildürdi. Nur bekri yighin jeryanida qilghan sözide 3 xil küchlerge zerbe bérishning muhimliqi heqqide toxtalghan idi. Wang léchü'en bilen nur bekrining bu melumatlirigha asaslan'ghanda, Uyghur élidiki eng jiddiy mesile muqimliq mesilisi,hetta bu mesile béyjing olimpikigha tehdit élip kelgüdek derijide éghir.

Nurmemet musabay: " mesile wekildimu bar, hemmidin bek tüzülmide"

Aldinqi hepte yawropa parlaméntidiki 100 ge yéqin parlamént ezaliri rabiye qadir xanimni qollash heqqidiki muraji'et élan qilip, xitay da'irilirige, térrorluqtin saqlinishning eng ünümlük qorali xelq'ara insan heqliri xitapnamisi dep körsetti we xitayni oz hakimiyitidiki milletlerning siyasiy heqlirini oylishishqa chaqirdi. Mezkur parlamént ezalirining chaqiriqidin melum bolushiche, Uyghur élidiki nöwettiki eng achquchluq mesile siyasiy mesile. Biraq bu qétimqi yighinda, Uyghur éli wekillirining héchqaysi biri Uyghurlarning siyasiy heq - hoquqlirigha a'it mesile otturigha qoymidi.

Nurmemet musabayning qarishiche, bu ehwal, Uyghurlar üchün, siyasiy timida éghiz échishning, özlirining janijan menpe'etlirini tilgha élishning yenila xeterlik ikenlikini körsitidighan bir pakit. Yene uning qarishiche, shinxu'a agéntliqining ikki yighinni rast gep qilidighan yighin boldi dégini emeliyette, xitay yighinlirining yalghanchiliq en'enisining étirap qilinishi. (Shöhret hoshur)