Xitayning térrorluq hujum heqqidiki bayanati Uyghurlar toghrisidiki yéngi mulahizilerge yol achti

• Muxbirimiz ömer qanatning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Xitay da'irilirining térrorluq hujum pilani heqqidiki bayanatigha guman bilen qarighan siyasiy mulahizichiler we mutexessisler, bu munasiwet bilen élan qilghan maqale we mulahiziliride, Uyghurlar, Uyghurlarning nöwettiki weziyiti, ularning nishani we xitay hökümitining Uyghurlargha qaratqan siyasiti heqqide öz qarashlirini otturigha qoymaqta. Bezi mulahizilerde, sherqiy türkistan islamiy herikiti we bu heriketning xelq'ara térrorluq teshkilatliri bilen chétishliqining bar-yoqluqi qaytidin munazire qilin'ghan bolup, nurghunlighan mulahizichiler, bush hökümitining iraq mesiliside béyjing rehberlirining qollishigha érishish üchün, sherqiy türkistan islamiy herikitini térrorluq teshkilati tizimlikige kirgüzüshni qobul qilghanliqini tekitligen.

"Xitay hökümiti Uyghur we tibetni xitay jem'iyitining bir qisimi qilish nishanigha yételmigen"

Stratfor istratégiye tetqiqat merkizi teripidin élan qilin'ghan mulahizide,"xitay da'irilirining, ayropilan weqesi we yanwar éyida ürümchide yüz bergen weqe heqqidiki yéngi uchurlarni, shi'ende awstiraliyilik sayahet yétekchilirining görüge élinish weqesining arqisida ashkarilighanliqi, kishining gumanini qozghaydu" déyilgen.

Xitay hökümitining, dunya jama'etchilikining, béyjing olimpik tenheriket yighini harpisidiki basturush heriketliri we qattiq bixeterlik tedbirlirige qaratqan tenqidliridin saqlinish üchün, gherb döletlirining radikal islam tehditi heqqidiki endishilirini süy'istimal qilghanliqi tekitlen'gen mulahizide, xitayda qurulghan döletlerning öz milliy bixeterlikini qoghdash üchün tarixtin buyan sherqiy türkistan, tibet qatarliq döletlerni ishghal qilishqa urun'ghanliqi, lékin bu rayonlarning ishghali xitay üchün yéngi bixeterlik mesililirini peyda qilghanliqi, eskertilgen.

Stratfor istratégiye tetqiqat merkizi teripidin élan qilin'ghan mulahizide, gerche xitay merkizi hökümiti Uyghur éli we tibettiki hakimiyitini qoghdash üchün, nurghun bixeterlik tedbirlirini yolgha qoyghan bolsimu, lékin rayon xelqlirining xitay hakimiyitige qarshi heriketlirining özlüksiz dawamlashqanliqi we xitay hökümitining héchqachan Uyghur we tibet xelqlirini xitay jem'iyitining bir qisimi qilish nishanigha yételmigenliki, tekitlen'gen.

" Sherqiy türkistan islamiy herikiti xitay hökümitining telipige asasen tizimlikke kirgüzülgen "

Yuqirida éytqinimizdek, xitay da'irilirining, Uyghur pa'aliyetchilirini, béyjing olimpik tenheriket yighinigha hujum qilishni pilanlighan dep eyiblishi, xelq'ara metbu'atning xitay hökümitining bayanatigha guman bilen qarishi bilenla cheklinip qalmastin, Uyghurlar we sherqiy türkistan mesilisi shuningdek xitay hökümitining Uyghurlargha qaratqan siyasiti jiddiy bir munazirining qozghilishigha seweb boldi. Hetta xitay teripidin elqa'ide qatarliq xelq'ara térrorluq teshkilatliri bilen munasiwiti bar dep eyiblen'gen we xitay hökümitining telipige asasen amérika hökümiti teripidin térrorluq teshkilatlar tizimlikige kirgüzülgen sherqiy türkistan islamiy herikitining xelq'ara térrorluq teshkilatliri bilen chétishliqining bar yaki yoqluqi qaytidin munazire qilinishqa bashlighan.

Amérikidiki dangliq tetqiqat merkezlirining béri hésablan'ghan tashqi munasiwetler kéngishi teripidin élan qilin'ghan bir maqalide, sherqiy türkistan islamiy herikitining meqsiti, bu teshkilatning elqa'ide bilen munasiwitining bar-yoqluqi we amérika hökümitining néme üchün sherqiy türkistan islamiy herikitige qarshi turushni qarar qilghanliqi qatarliq mesililerge jawab bérilgen.

"Sherqiy türkistan islamiy herikiti heqqide yéterlik delil- ispat otturigha qoyulmighan"

Maqalide tekitlinishiche, béyjing kommunist hakimiyiti, Uyghur musteqilchi heriketlirini öz tupraq pütünlükige tehdit dep qarighanliqi üchün, sherqiy türkistan islamiy herikiti namliq teshkilatni térrorchi teshkilat dep jakarlighan.

Gherb mutexessisliri we siyasiy mulahizichilirining sherqiy türkistan islamiy herikitining elqa'ide teshkilati bilen munasiwiti barliqigha anchila ishenmeydighanliqi tekitlen'gen maqalide yene mundaq déyilgen " prézidént bush hökümiti, xitay hökümitining bir nechche ay dawamlashqan qattiq bésimi bilen, sherqiy türkistan islamiy herikitining amérikidiki mal-mülkini musadire qilidighanliqini jakarlidi. Lékin mutexessisler, sherqiy türkistan islamiy herikitining pa'aliyetliri heqqide yéterlik delil-ispat otturigha qoyulmighanliqini bildürmekte hemde sherqiy türkistan islamiy herikitining keng kölemlik térrorluq pa'aliyetliri élip barghanliqi we bu teshkilatning xelq'ara térrorluq heriketliri bilen munasiwiti barliqi toghrisidiki pikirlerni ret qilmaqta."

Maqalide éytilishiche, gerche, amérika hökümet xadimliri, sherqiy türkistan islamiy herikiti heqqide özliri qolgha chüshürgen uchurlargha asasen, bu teshkilatning amérikidiki mal-mülkini musadire qilishni qarar qilghanliqini tekitlep kéliwatqan bolsimu, emma siyasiy mulahizichiler we mutexessisler, amérika, iraqqa hujum qozghash qarar layihisining b d t bixeterlik kéngishide qobul qilinishi mesiliside xitay hökümitining qollishigha érishish üchün, sherqiy türkistan islamiy herikitini térrorluq teshkilatlar tizimlikige kirgüzüshni qobul qilghan. (Ömer qanat)