An'géla markél xitay - gérmaniye munasiwitini tengshesh mesilisige duch kélishi mumkin
2006.05.19
Aldimizdiki hepte ichide xitayni ziyaret qilidighan gérmaniye bash ministiri an'géla markél, iran yadro pilani, xitay - gérmaniye iqtisadi - soda munasiwiti we xitay da'iriliri anglashni xalimaydighan kishilik hoquq mesililiride ikki dölet munasiwitini qandaq tengshesh mesilisige duch kélishi mümkin.
Markél aldimizdiki yekshenbe küni bashlinidighan we ikki kün dawamlishidighan xitay ziyaritide béyjing we shangxeylerni ziyaret qilidu. Bu markélning buningdin 6 ay ilgiri gérxard shöridördin gérmaniye bash ministirliqini ötküzüwalghandin béri xitayni birinchi qétim ziyaret qilishidur. U, ziyaret jeryanida xitay bash ministiri wén jyabaw we dölet re'isi xu jintawlar bilen söhbet élip baridu.
An'géla markél ilgiri xitaygha yürgüzülgen imbargo mesiliside gérxard shörüdürning imbargoni bikar qilish pilanigha qarshi turghan we kishilik hoquqi, démokratiye mesiliside béyjing bilen söhbet élip baridighanliqini jakarlighan.
Iran yadro mesilisi ular otturisida muzakire qilinidighan muhim téma bolup qélishi mumkin. Gérmaniye téhran hökümitining yadro qorallargha érishish yaki yasash iqtidarigha ige bolushini toghra tapmighan döletlerning biri. Lékin xitay xewpsizlik kéngishining iran'gha imbargo qoyush toghrisida qarar chiqirishini ret qilip keldi.
Xitay bilen gérmaniyining 2005 - yildiki soda sommisi 63 milyard dollar bolup, gérmaniye xitayning yawropa ittipaqdiki eng chong soda shériki. Analizchilarning eskertishiche, gérmaniye " shrödür dewride xitayni tenqid qilish yaki uning bésim ishlitishdin özini qachurghachqa xitay bilen yaxshi munasiwitini saqlap kelgen " . An'géla markél hökümetni ötküzüwalghandin kéyin amérika bilen bolghan munasiwitige téximu köp ehmiyet bérishke bashlidi. Lékin bezi közetküchiler, markél xitay - gérmaniye iqtisadi - soda munasiwitining tereqqiyatigha qarap siyaset tutidighanliqini bildürmekte. (Erkin)