Mongghullar özlirining köchüp kelgenlikining 236 yilliqini xatirilidi
2007.06.24
20-Esirning 50-yillirida san jehette Uyghurlardin nechche hesse az bolushigha qarimay, aptonom oblastliq salahiyitige ériship, Uyghur éli tupraqlirining zor bir qisimini igiligen mongghullar, bayin'ghulin mongghul aptonom oblastining baghrash nahiyiside 23-iyun küni mongghul qebililirining rusiyining wolga deryasi boyidin köchüp kelgenlikining 236 yilliqini xatirilep, nadam tenheriket musabiqisi ötküzdi.
Xitay hökümitining awazi hésablinidighan shinxu'a agéntliqining uchurlirigha asaslan'ghanda, nadam milliy tenheriket musabiqisigha mezkur oblastqa tewe sekkiz nahiyidin tenheriket ömekliri qatnashqan bolup, at beygisi, töge beygisi, chélish, su üzüsh we mongghullarning adetliri boyiche, milliy muzika orundash, jangghir dastanini éytish, usul oynash qatarliq köpligen türler boyiche musabiqe élip bérilghan.
Bayin'ghulin oblasti her yili 23-iyunni "sherqqe qaytip kélish küni" qilip békitip ,bu küni xatirilesh yüzisidin her yili bir qétim nadam tenheriket musabiqisi ötküzüshni qarar qilghan.
Mongghullarning chüshendürüshiche, miladiy 1771-yili rusiyining wolga deryasi boylirida charwichiliq qilidighan, mongghul qebililiridin xoshut qebilisi bilen turghut qebilisi char rusiye hökümitige boy sunushni xalimighanliqi üchün, charrusiye qoshunlirining qirghin qilishigha uchrighan, netijide mongghul qebile bashliqliridin onbash ikki qebilige yétekchilik qilip, sherqtiki ejdadliri turghan yaylaqlargha qaytip kétishni qarar qilghan.
Emma, mongghullarning bashqa qebililiri öz ornida qélip, char rusiyige bey'et qilghan, öz ornida qalghanliri qalmaqlar dep atalghan bolup, ular hazir rusiyide jumhuriyet hoquqigha érishken bolup, bu, qalmaqiye jumhuriyiti dep atalghan. Qaytip kelgenler bolsa, hazirqi xoshut, bayinbulaq we bashqa jaylargha orunlashqan.
Xitay hökümiti bu weqeni hazirqi zaman junggo chüshenchisi boyiche pedezlep, "mezkur köchüsh mongghullarning junggoni qizghin söygen wetenperwerlik rohidin kélip chiqqan" dep medhiyilimekte. (Ümidwar)