"Кйото шәртнамиси" рәсмий күчкә игә болди

Йәр шариниң иссип кетишиниң алдини елиш нишан қилинған "кйото шәртнамиси" 8 йиллиқ талаш-тартиштин кейин, русийиниң имза қоюши билән бу йил 2 -айниң 16 -күни рәсмий күчкә игә болди. Униңға дунядики 140 дөләт қол қойди.

Мәзкур шәртнаминиң лайиһиси тунҗи болуп 1997 - йили японийиниң кйото шәһиридә музакирә қилинған болуп, у асаслиқи һәр қайси дөләтләрниң карбон 4 оксид қатарлиқ атмосферада иссиқлиқ пәйда қилидиған 5 хил газни һаваға қоюп беришини контрол қилишни нишан қилған.

Америка бирләшмә агентлиқиниң хәвиридин мәлум болушичә, бу хил газларни бир қәдәр көп қоюп беридиған дөләтләрдин америка билән австралийә мәзкур "кйото шәртнамси" ға қатнашмиған. Чүнки, америка мәзкур шәртнаминиң, иқтисадий тез тәрәққий қиливатқан хитай билән һиндистанға тәрәққий қиливатқан дөләтләр қатарида муамилә қилип, уларға йетәрлик чәклимә қоюлмиғанлиқидин нарази болуп, бу шәртнамидин чиқип кәткән.

Гәрчә хитай дунядики һаваға парник газларни қоюп беридиған иккинчи чоң дөләт болсиму, әмма у тәрәққий қиливатқан дөләт болғанлиқи үчүн мәзкур шәртнамә хитайниң бу хилдики газларни қоюп бериш миқдариға чәклимә қоймиған.

Америкиниң сабиқ президенти бил клинтон вәзипидики чеғида, бу шәртнамә бойичә парник газларни һаваға қоюп бериш миқдарини٪ 7 азайтишқа қошулған болсиму, әмма президенти җорҗ буш 2001 - йили тәхткә чиқип узун өтмәйла, бу шәртнамидин чиқип кәткән. (Пәридә)