Rusiyining k g b arxipliri dawamliq ashkarilanmaqta


2007.07.08

Rusiye fédéral bixeterlik idarisi 1920-yilliridin 1950-yillirighiche bolghan ariliqtiki sabiq sowét ittipaqi hökümitining sowét térritoriyiside élip barghan tazilash heriketliri hemde weten urushigha munasiwetlik mexpiy arxiplirini ammigha achqanliqini, xalighan kishining bu arxiplarni körüshi mumkinlikini élan qilghan.

Rusiyining "néwsru" uchur torining xewer qilishiche, fédéral arxip fondining bashliqi wasili xristoforop "eger kimning hajiti chüshse, arxiplargha murajet qilsa bolidu. Buning üchün qandaq matériyal kérekliki hemde qandaq meqsette uni körmekchi ikenliki heqqide xet yazsila boldi" deydu. U, arxipxana xadimlirining arxip telep qilghuchilargha kérek bolghan , mexpiyetliki bikar qilin'ghan arxip matériyallirini tépip béridighanliqini eskertken. Biraq, munasiwetlik shexslerning xususiy tereplirige a'it matériyallar shu shexslerning urugh-tughqanlirining ruxsiti arqiliqla bashqilargha échilidiken.

Rusiye fédéral arxip fondining bashliqining sözlirige qarighanda, 1992-yili rusiye prézidéntining arxiplarni ashkarilash heqqidiki buyruqi élan qilin'ghandin kéyin, bir qisim arxiplarning mexpiyiti qedem-qedem bikar qilin'ghan. Démek bu qétim ötken esirning 20-yilidin 50-yilighiche bolghan ariliqtiki stalinning teqiplesh heriketlirige a'it arxiplarning mexpiyiti bikar qilin'ghan bolsimu, lékin eyni waqitta sowét ittipaqigha qarshi teshwiqat we aghdurmichiliq bilen shughullan'ghuchilargha qarshi heriket élip barghan bixeterlik organ xadimliri yeni jasuslarning xususiy arxipi yenila mexpiy qéliwéridiken, bixeterlik organliri we bu organlargha tewe agéntlarning sowétke qarshi pa'aliyetlerni yoqitish heriketlirige a'it arxiplar yoq qiliwétilgen bolup, u ebediy dölet mexpiyiti bolup saqlinidiken.

Uyghur tarixini tetqiq qiliwatqan bir rus alimining éytishiche, ötken esirning 20-yilliridin 50-yillirighiche bolghan ariliqtiki sowét ittipaqining Uyghurlargha qaratqan siyasiti, sowét bixeterlik organlirining sowét ittipaqi térritoriyisi we qoshna Uyghur élide Uyghur milletperwerlirige qarita élip barghan jazalash heriketlirige munasiwetlik arxiplarmu nahayiti köp bolup, bularning bir qisimliri ashkarilan'ghan bolsimu, lékin mutleq köp, nazuk arxiplar yenila mexpiy saqlanmaqta iken. (Ümidwar)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.