B d t sudandiki urush jinayetchilirini jazalash toghrisida qarar maqullidi
2005.04.01
B d t, sudanning darfur rayonida urush jinayiti sadir qilghuchilarning jawabkarliqini xelq'ara sot mehkimiside sürüshtürüsh toghrisida qarar maqullidi. B d t xewpsizlik kéngishidiki amérika, qarar lahiyisini awazgha qoyghanda ret qilish hoquqini qollanmidi.
Mezkur qarar layihe, b d t ning tekshürüsh doklatida darfur rayonidiki puqralar uchrighan hujum insandarchilik chek - chégrisidin éship ketkenlikini otturigha qoyghandin kéyin maqullandi. Bu teklipni en'giliye otturigha qoyghan.
Xelq'ara urush jinayetchiler sot mehkimisi hazirgha qeder uganda bilen kon'godiki urush jinayetchiliri üstidin tekshürüsh élip barghan. Amma bu nöwet sudandiki urush jinayetchilirini sürüshtürüsh qarari, tunji qétim b d t teripidin qobul qilindi. Amérika deslepte bashqilarning mezkur qararni amérikigha qarshi siyasi meqsetler üchün süyi- istimal qilishidin ensirigen, amma kéyinrek b d t bilen imzalighan kélishim boyiche, mezkur qararni ret qilish hoquqidin waz kechti.
Kélishimge asasen xelq'ara sot mehkimisige eza bolmighan döletlerdiki urush jinayiti sadir qilghanlar, mezkur sot mehkimiside emes, belki öz dölitidiki sot mehkimiliride jazalinidighanliqini qarar qilghan. B d t ning qararini tenqidligen sudan hökümiti, urush jinayiti bilen eyiblen'gen sudan puqralirini xelq'ara sot mehkimisige tapshurmaydighanliqini élan qildi. Xartum hökümiti, jinayetchilerni sudan qanunliri boyiche jazalaydiken.
Amma xelq'ara kishilik hoquqni közütüsh teshkilati, "xewpsizlik kéngishining urush jinayitige munaswetlik bir diloni tunji qétim xelq'ara sot mehkimisige tapshurushi tarixiy ehmiyetke ige," dep körsetti. (Erkin)