Хәлқара җамаәт хитай һөкүмитиниң тибәтлик намайишчиларни бастурғанлиқини әйиблимәктә

Тибәт пайтәхти лхаса кочилирини игиливалған хитай танка вә армийиси. Сүрәт, 15 - март күни тартилған. AFP Photo

Чәтәлләрдә паалийәт елип бериватқан тибәт тәшкилатлири, бейҗиң һөкүмитиниң тибәтниң мәркизи лхаса шәһиридә башланған, шәнбә күни тибәтниң башқа районлириға кеңәйгән наразилиқ һәрикәтлирини қаттиқ қоллуқ билән бастурғанлиқиға наразилиқ билдүрүш үчүн, дуняниң һәр қайси дөләтлиридә башлатқан намайишлар, давамлашмақта.

Бүгүн, америкиниң пайтәхти вашингтондики хитай баш әлчиханиси вә нюйорк шәһиридики хитай консулханиси алдида шуниңдәк шветсарийә вә нипалдики хитай баш әлчиханилири алдида елип берилған намайишларға, йүзлигән киши қатнашти.

Игиләшләргә қариғанда, непал шветсарийә вә америкиниң нюйорк шәһиридә елип берилған намайишлар җәрянида, намайишчилар билән сақчилар оттурисида тоқунушлар йүз бәргән.

Тибәт сәргәрдан һөкүмити, шәнбә күни, бирләшкән дөләтләр тәшкилатини, тибәттә йүз бериватқан җиддий кишилик һоқуқ дәпсәндичиликини тохтитиш вә вәзийәтни нәқ мәйданда тәкшүрүш үчүн тибәткә дәрһал бир вәкил әвәтишкә чақирди.

Хәлқара кәчүрүм тәшкилати болса, хитай һөкүмитидин, тибәттә йүз бәргән вәқәләр һәққидә бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң тәкшүрүш елип беришиға рухсәт қилишини, тәләп қилди.

Бу арида, хәлқарада, хитай һөкүмитиниң тибәтлик намайишчиларға тутқан позитсийисигә қаритилған тәнқидләр күнсери күчәймәктә.Алдинқи күни америка дөләт мәҗлиси авам палата рәиси нәтси пелуси, хитай даирилирини тибәт намайишчилирини бастуруш билән әйиблигән иди. Җүмә күни канада ташқи ишлар министирлики хитай даирилирини әйибләб, тибәт пуқралириниң намайиш қилиш һоқуқиға һөрмәт қилишқа чақирған һәмдә тибәт намайишчилириниң бастурулушидин әндишә қиливатқанлиқини билдүргән.

Шәнбә күни, шветсарийә ташқи ишлар министири карил белд, хитай һөкүмитиниң тибәт намайишчилирини бастурғанлиқини қаттиқ әйибләб, хитай һөкүмитидин тибәтләрниң һоқуқиға толуқ һүрмәт қилишини тәләп қилди. Һиндистан ташқи ишлар министирлики бир баянат елан қилип, тибәттики вәқәләрдә бигунаһ кишиләрниң өлгәнликидин қаттиқ әпсусланғанлиқни билдүрүп, хитай һөкүмитини мәсилиләрни сөһбәт йоли билән бир тәрәп қилишқа чақирди.

Америка президент сайлимида демократ партийиси намзатлириниң бири болған барак обама болса, хитай даирилириниң тибәт намайишчилирини бастурғанлиқини қаттиқ әйибләб, бейҗиң һөкүмитидин тибәт хәлқиниң кишилик һоқуқиға һөрмәт қилишини тәләп қилди. (Өмәр қанат)