En'giliye tashqi ishlar ministiri miliband xitayni lükchek döletler bilen hemtawaq bolmasliqqa chaqirdi

En'giliye tashqi ishlar ministiri miliband jüme küni béyjing uniwérsitétida oqughuchilargha söz qilip, xitayni bashqa döletler bilen bir qatarda sudan we bérmigha oxshash kishilik hoquqni éghir derijide depsende qiliwatqan "arisalda" döletlerge bésim ishlitishke chaqirdi.

Miliband, béyjing uniwérsitétidiki nutuqida bashqurulushi nachar döletlerdiki muqimsizliqning toqunush yaki qalaymiqanchiliqqa aylinish we qoshna ellerge kéngiyishini tosash her bir döletning menpe'etige uyghun kélidighanliqini eskertip, bu döletler xelq'ara jem'iyetke ishenmise bésim ishlitish zörür bolup qalidighanliqini bildürdi.

Bérma mesilisini tilgha alghanda "bérma xitayning qoshnisi, bu silerge nahayiti chüshinishlik"dep tekitligen miliband, bérma herbiy hökümitini " wehshi" dep tenqidlidi shundaqla bérma öktichi rehbiri angsen suchiyining qoyup bérilishi kéreklikini eskertti. Miliband, "arisalda" döletlerning bezi chaghlarda özidiki mesilini hel qilishqa küchi yetmeydighanliqini yaki hel qilishni xalimaydighanliqini eskertip, bu ehwalda igilik hoquqluq döletler birlikte arilishishqa teyyar turushi kérek, dep körsetti. U, eger xitay dunyada özining " mes'uliyetchan" bir dölet ikenlikini körsetse, bu yawropa we dunyaning bashqa jayliridiki döletlerde xitaygha qarshi soda békinmichilik xahishini peseytishke paydisi tégidighanliqini bildürdi.

U yene, eger bizning xelqimiz xitayning künséri küchiyiwatqan dunyawi tesirini yer sharidiki ortaq menpe'etke bolupmu, afriqining tereqqiyati, shimaliy koriyini yadrosizlashturush, hawaning bulghinishini tizginlesh qatarliqlargha serp qiliwatqanliqini körse, ular xitaygha öz bazirini échiwétishni ilgiriligen halda qollaydu, dédi. Miliband, eger xitay bérma mesilisige arilashsa bu bérmining démokratiyilishish musapisige yardemchi bolidighanliqini alahide eskertti. (Erkin)