Xitay ziyaliyliri hökümettin xelq'araliq ehdinamini testiqlashni telep qildi
2008.01.01
Yéngi yilning birinchi küni xitayning her qaysi aliy mektepliridiki on töt mingdin artuq proféssor, adwokat qatarliq ziyaliylar, xitay hökümitige ochuq xet yollap, béyjing olimpiki ötküzüshtin burun, xitay hökümitining birleshken döletler teshkilati puqralar hoquqi we siyasiy heqliri ehdinamisini testiqlashni telep qildi.
Amérika awazi radi'osining seyshenbe bu heqte bergen xewiride eskertishiche, gerche xitay hökümiti buningdin on yil burun yeni 1998 - yili puqralarning hoquqi we siyasiy hoquq - heqliri xelq'araliq ehdinamisige imza atqan bolsimu, emma mezkür kélishimnamining bir maddisimu hazirgha qeder xitay xelq qurultiyi teripidin testiqlanmighan.
Xitay puqralirining bu qétim xitay hökümitige yazghan ochuq xétide olimpik ötküzüshning ehmiyiti dunyagha altun médalni namayen qilishla emes, belki muhimi insan heqlirige hörmet qilish hem qoghdashqa wede bérish hem uni ijra qilishqa jür'et qilishtur " dep yézilghan.
Xewerde xitay hökümitige yézilghan mezkur ochuq xetke imza atquchi proféssorlarning biri shya yélangning éytqanliridin neqil élinishiche, xitayda islahat bashlan'ghan ottuz yildin buyan xelqning maddi turmush sewiyiside heqiqeten yüksilishler boluwatqan bolsimu,yeni xelq melum nisbette iqtisadi erkinlikke érishken bolsimu, emma siyasiy hem qanuniy sistémining mukemmel bolmighanliqi seweblik, puqralarning hoqoqi hem siyasiy heqlirining heqiqiy kapaletlendürülüshi mumkin bolmay kelmekte.
Analizchilarning qarishiche, xitayning mezkur xelq'araliq ehdinamini 10yildin buyan testiqlimasliqidiki seweb, ehdinamida edliye musteqil bolush,puqralarning pikir erkinliki, diniy erkinlikige hörmet qilish qatarliq asasliq maddilargha xitayning hazirqi siyasitide kapaletlik qilishi mumkin emeslikidindur. Emma xitayning bu ehdinamini testiqlishi waqit mesilisi dep qarighuchilarmu bar. (Gülchéhre)
Munasiwetlik maqalilar
- Xitayda naraziliq heriketliri kündin - kün'ge kücheymekte
- Xitay da'iriliri dungju kentige saqchi qisimlirini yötkep kélip puqralarni agahlandurdi
- Nenkey uniwérsitétida oqughuchilar topilingi yüz berdi
- Béyjing da'iriliri, xitay ziyalilirining yighilishigha ruxset bermidi
- Béyjing saqchiliri erkin qelemkeshler jem'iyitining yighilishini basiturushi mumkin
- Xitay saqchiliri namayishchilargha yash aqturush bombisi atti
- Xitayda hökümetke qarshi naraziliq heriketliri izchil türde yüz bermekte
- Xitay "qanun teshwiqat küni" harpisida namayishchilarning naraziliqigha duch keldi
- Xitayning enxuy ölkiside herbiy akadémiye oqughuchiliri isyan köterdi
- Gu'angshi yangshu nahiyisidiki amma hökümet we saqchilar bilen toqunushti