Хитайниң интернетни тосуш үчүн қурған “алтун қалқан қурулуши” ниң маһийити
2006.04.10
Хитай һөкүмитиниң учур қурулишлири хитайда һазир " алтун баҗ қурулуши" , " алтун карт қурулуши " вә " алтун қалқан " қурулуши" дәп аталған 3 чоң қурулуш пилани бар болуп буларниң арисида, " алтун кард қурулуши" хитайниң иккинчи әвлат електиронлуқ пуқралар кинишкисини муқимлаштуруш қурулуши, " алтун баҗ қурулуши" болса мәхсус баҗ оғрилириға тақабил туруш қурулуши , " алтун қалқан қурулуши " мәхсус интернет тор бәтлирини тосуш үчүн қурулған қурулуш болуп һесаблинидикән.
Алтун қалқан қурулишиниң ақа көрүниши вә һазирқи һалити
5 - Април күни хитай җамаәт хәвпсизлик министирлиқи тәрипидин ечилған ахбарат елан қилиш йиғинида, хитайниң " алтун қалқан қурулуши " ниң маһийити алаһидә оттуриға қоюлған . Хитай җамаәт хәвпсизлик министирлиқи пән - техника бөлүминиң әмәлдарлири " алтун қалқан " қурулушни пәқәт ички җәһәттила ишлинидиған , ташқи дуня интернет тор бети билән алақиси болмиған система " дәп җакарлаш билән бир вақитта, хитай мәркәз малийисиниң мәзкур қурулуш үчүн тунҗи қетимдила 800 милйон сомдин артуқ мәбләғ салғанлиқини һәмдә бу пул арқилиқ хитайдики 8 чоң материял мәнбәлири статистика амбириниң омумий қорулушини бәрпа қилмақчи болғанлиқини билдүргән .
Һазир хитай җамаәт хәвпсизлик министирлиқи игә болған електиронлуқ һесаблаш машинисиниң сани 640 миңдин ашқан болуп, мәзкур електиронлуқ машинилар һәр хил түргә айрилип , нопус учурлири , җинайий ишлар учурлири , аптомобил вә чегридин кирип -чиқишни башқуруш қатарлиқ 23 сестиминиң йолға қоюлуши үчүн ишлитилип кәлмәктә . Хитай һөкүмити тәрипидин берилгән мәлуматта көрситилишичә, хитай җамаәт хәвпсизлик министирлиқи интернет тор бетидин пайдилиниш арқилиқ паш қилған делолар сани омумий дело санниң 20% тидин ашқан болуп, сақчилар хизмитиниң үнүмлүк болушини зор дәриҗидә өстүргән . Лекин шундақ туруқлуқ хитай җамаәт хәвпсизлик министирлиқиниң әмәлдарлири мәзкур қурулушни пәқәт ички җәһәттила ишлинидиған , ташқи дуня интернет тор бети билән алақиси болмиған система дәп җакарлиған .
“алтун қалқан” қурулишиниң ойнаватқан роли
Мунасивәтлик мутәхәссисләр " алтун қалқан " дәп аталған бу қурулушниң асасий вәзиписи интернет тор бәтлирини назарәт қилиш вә контрол қилиш , у һазирқи заман учур әркинликигә пүтүнләй қарши йолда меңиватқан система " дәп көрсәтмәктә .
Америкида турушлуқ интернәт торбәтлириниң тосулуп қелишини тәтқиқ қилиш хизмити билән шуғуллинидиған техник назарәтчи хе әпәндиниң мәлум қилишичә , хитай һөкүмити интернет торбәтлирини тосуш үчүн " алтун қалқан қурулиши" ға өзлири ашкарилиғандинму зор дәриҗидә мәбләғ салған . Гәрчә хитайда интернет тор бәтлириниң пәйда болғиниға техи әмди 10 йилдәк болған болсиму, әң дәсләптә униңға хитай пәнләр акадимийиси мәсул иди, узун өтмәйла почта- телеграф арқилиқ сақчилар башқурудиған болди . Шуниң билән улар " сике " қатарлиқ шеркәтләр арқилиқ нурғун қиммәт баһалиқ әсвабларни сетивелишқа башлиди. Әмәлийәттә бу хил әсвабларни адәттики дөләтләрниң сетип алалиши наһайити тәскә тохтайду . Лекин хитай һөкүмити нурғун адәмләрни ишқа селиш арқилиқ бу қиммәт баһалиқ әсвабларни қолға кәлтүрди һәмдә 24 саәт назарәт қилиш хизмитини башливәтти.
“алтун қалқан қурилиши” тоғрисидики мулаһизиләр
Радиомизниң зияритини қобул қилған америкида турушлуқ интернет торбәтлириниң тосулуп қелишини тәтқиқ қилиш хизмити билән шуғуллиниватқан техник назарәтчи хе әпәндиниң билдүрүшичә , " алтун қалқан қурулуш " и пәқәт хитай һөкүмитиниң техник җәһәттә интернет тор бәтлирини назарәт қилидиған вә тосудиған тәдбири болуп, хитай һөкүмити буниңдин башқа йәнә , интернет тор бәтлиригә тақабил турушта техиму көплигән қанун вә мәмурий чарә - тәдбирләрни қоллинишқа башлиған . Демәк хитайда һазир техникилиқ тәдбир болупла қалмастин, йәнә нурғун вастилар бар . Мәсилән тор бәт бекәтлири җамаәт хәвпсизлик идарисиға мәлум қилиш һоқуқиға игә болған, һәрқандақ оюнчуқ шеркәтлири вә қол - телефон ширкәтлири қатарлиқ орунлар өз алдиға қанун - низамнамә түзүп чиққан . Хитай һөкүмити һәтта чәтәлдики яху қатарлиқ шеркәтләргиму бу һәқтә селиқ селип, уларни мәзкур тор бәтләрдики болмиғур мәзмунларни тосушқа мәҗбурлиған.
Хитай һөкүмитиниң бу тоғридики баяни
Хитай җамаәт хәвпсизлик министерлиқиниң әмәлдарлири хитайниң " алтун қалқан қурулуши" ни " дөләт учурлаштуруш программисиниң бири, у пәқәт разветка учурини йәткүзүш вә ортақ пайдилиниш иқтидарини юқири көтүрүшни мәқсәт қилған . У пәқәт хитай җамаәт хәвпсизлик идарисиниң ичкий җәһәттә қоллинидиған сан - сифирлиқ учур башқуруш сестимиси , ташқи дунядики интернет тор бәтлири билән һечқандақ алақиси йоқ " дәп тәкитлимәктә . Лекин көплигән мутәхәссисләр " хитай сақчилири алтун қалқан қурулуши арқилиқ хәлқниң интернет тор бәтлиридә әркин пикир баян қилишини қаттиқ назарәт қилип контрол қилмақта . Бундақ қилиш һазирқи заман учур әркинликигә пүтүнләй қарши позитсийидә болғанлиқ " дәп хитай һөкүмитини тәнқид қилмақта . Бирләшкән дөләтләр тәшкилатиму хитайниң " алтун қалқан қурулуши " һәққидә мәхсус доклат елан қилип, хитай һөкүмитини қаттиқ әйиблигән.
Мунасивәтлик мақалилар
- Кишилик һоқуқ көзитиш тәшкилати бушни хитайға кишилик һоқуқ мәсилисидә бесим ишлитишкә чақирди
- Хитайдики бир дохтурханида йүз бәргән партлашта 27 киши өлди
- Фошәндики сақчилар билән деһқанлар оттурисидики тоқунушта 50 нәччә киши яриланди
- Һәптилик хәвәрләр (7-1 апрел)
- Хитай һөкүмити чәтәл мәтбуатлириниң хитайға киришини чәкләшкә башлиди