Xitayda térilghu yerlerning bulghinishi éghirlashmaqta

Kömür qalaydighan zawutlar we kéreksiz su yolliri xitaydiki térilghu yerlerning bulghinishini künsayin éghirlashturup, xitay yéza igilikige nechche milyard dollarliq ziyan élip kelmekte.

Fransiye agéntliqining 9 ‏- april xitay kündilik xewerler gézitidin neqil keltürüp xewer qilishiche, xitayda her yili 12 milyon tonna danliq zira'et éghir métal maddilar bilen zeherlinidighan bolup, bu 20 milyard yüen iqtisadi ziyan keltürüp chiqiridiken.

Xewerde qeyt qilishiche yene, xitayda 10 milyon géktar térilghu yer xarab qilin'ghan bolup bu xitay omumi térilghu yer kölimining 10 pirsentni igileydiken. Térilghu yerlerning bulghinishi we xarab bolushida xitaydiki kömür sana'itining tesiri asasiy orunda turidighan bolup, xitayda her yili 2 milyard tonna kömür köydürülüp, 2 ming tonna etrapidiki simabni hawagha qoyup bérilidiken.

Uningdin bashqa, xitaydiki méwe-chiwe, sey-köktatlar dégüdek ximiyiwiy oghut terkibidiki azotluq tuz bilen zeherlen'gen iken. Xitayda burun bérilgen xewerlerde 70 pirsent suy yolliri we 90 pirsent yer asti suyi bulghan'ghanliqi körsitilgen bolsimu, emma yer-tupraqning bulghinishi heqqidiki mesililer tilgha élinmay kelgen idi.

Uyghur mutexessislerning qarishiche, Uyghur élide yer-tupraqning bulghinishi téximu éghir iken. Bularni asasen, ximiyiwiy oghut qalduqliri, kömür qalash, eng ejellik yéri atom radi'atsiyisi keltürüp chiqarghan bolup, bulghinish Uyghur élide hayat kechürüwatqan milyonlighan xelq ammisining hayatigha herxil tehditlerni élip kelmekte iken. (Jüme)