Chiriklik we xiyanetchilik xitaygha qandaq aqiwetlerni élip kélidu?

Metbu'atlarda éytilishiche , nöwette xitay da'iriliri öz jem'iyitide mewjüt boluwatqan chiriklik we xiyanetchilik tüpeyli qalaymiqanchiliq meydan'gha kélip, hakimyetning aghdurulushigha seweb bolup qélishidin qattiq endishe qilmaqta iken. Buningdin sirt, xitayda emeldarlar bilen sodigerler otturisida til biriktürüsh intayin éghir bolup, chiriklik we xiyanetchilikni yoqitish qéyin'gha toxtimaqta. Undaqta xitaydiki chiriklik mesilisi xitaygha qandaq aqiwetlerni élip kélidu? töwende muxbirimiz eqide silerge bu heqte melumat béridu.

Meyli xitay we yaki chet'el mütexessisliri bolsun, xitay kommunistik partiyisining halak bolushida chiriklik we xiyanetchilikning asasliq seweb bolidighanliqini körsetmekte.

Chiriklik éghir mesile

Xongkongda chiqidighan " sayrash" namliq ayliq zhornalda, xitay chong quruqluqida yüz bériwatqan chiriklik heqqide maqale élan qilin'ghan bolup, maqalide xitay da'irilirining, düshmen küchlerning dölet ichidiki xelqning chiriklikke qarshi awazidin paydilinip kétishidin qattiq endishe qiliwatqanliqi bayan qilin'ghan.

Bu munasiwet bilen xitay kompartiye merkizi kométiti we dölet kabinti mexsus uqturush chüshürüp, öktebir dölet bayrimi hemde xitay kompartiyi'isning 16 ‏- nöwetlik 6 ‏- omumyighini échilish jeryanida hushyarliqni alahide ashurushni, bu jeryanida ichki we tashqi döshmen küchlerning teshkiliy heriketlirining rayonda peyda bolushining aldini élish kéreklikini alahide tekitligen.

Bu arida yene xitay jama'et xewpsizlik ministirliqi " chiriklikke zerbe bérish" shu'ari astida jem'iyet amanliqini buzush we yaki hökümet idare ‏- organlirigha hujum qilishtek hadislerning meydan'gha kilishidin saqlinish heqqide uqturush chüshürgen.

Jem'yetning muqimliqini saqlash üchün chiriklikke qarshi turush yuqiri pellige kötürülmesliki mumkin

Washin'gton tomas fondi jem'iyitining tetqiqatchisi , meshhur xitay obzorchisi, lin xélining qarishiche, xitay hökümiti muqimliq weziyitini saqlash üchün, chiriklikke zerbe bérish herikitini yuqiri pellige kötürmeydiken. Biraq memliket buyiche bu heriketni yenila dawamlashturidiken.

Lin xéli sözide yene mundaq deydu": nöwette xitayning chiriklikke zerbe bérish herikiti, xitayda zor dolqun qozghidi, bu heriket izchil dawamlishidu, biraq yuqiri qatlam , yeni shangxey sheherlik partkom sékritari chéng lyangyüge oxshash emeldarlarni pash qilish herikiti qayta yüz bermesliki mumkin.6 ‏- Omumyighinning échilishigha azla waqit qaldi, mezkür qurultayning merkizi témisi jem'iyetning muqimliqi"

Xitay komunistik partiyisi siyasiy byurusining ezasi, shangxey shehirining bash sékritari chéng lyangyü hoquqidin paydilinip, zor miqdarda iqtisadiy dilo sadir qildi. Xitay hökümiti uni derhal chiriklikke zerbe bérish dolqunining qurbanigha aylandurdi.

Dunya Uyghur qurultiyining bayanatchisi dilshat rishitning éytishiche, chéng lyangyüge oxshash emeldarlarning sani intayin köp bolup, meyli kim bolushidin qet'i nezer, eger chiriklik jinayiti sadir qilidiken, hökümet siyasiti adil bolsa we héchqandaq ademning adalet we dölet qanunidin qutulalmaydighanliqi ras bolsa kompartiyining nurghun yoqiri derijilik emeldarliri türmige kirishi mumkin.

Xitay hökümiti chiriklikke qarshi turush zörürlikini chüshinidu

Xongkong uniwérsitéti siyasiy fakultitining piroféssori, chén yüning bildürüshiche, xitay da'iriliri chiriklikke zerbe bermise bolmaydighanliqini yaxshi chüshinidiken, biraq xitayda démokratik tengpungluq bolmighachqa, chiriklikke qarshi heqiqiy tüzüm we qanun buyiche zerbe bérilmigechke, uning üstige hökümet emeldarliri bilen sodigerler otturisidiki til biriktürüsh intayin éghir bolghanliqi üchün, chiriklik kündin - kün'ge ewj élishtin sirt, chiriklikke zerbe bérish qéyin bir mesilige aylanmaqta iken.

U sözide mundaq deydu": on yildin buyan , xiyanetchilikni yoqitish, chiriklikke zerbe bérish xitay xelq ammisi köngül bölüp kéliwatqan 3 chong mesilining biri bolup, yéqinqi bir qanche yildin béri xitay rehberliri chiriklik sewebidin hakimyitige tesir yétidighanliqini chüshinip yetti, emma tekshürüsh netijilirige qarighanda, hazir xitaydiki paychek we shirket mebleghlirining 3 din 2 qismi dölet emeldarlirining yéqin uruq - tuqqanlirining qolida iken.

Obzorchi lin xéli axirida ": xitayda , chiriklikke zerbe bérish heqiqeten intayin qéyin, biraq xu jintawni merkez qilghan xitay merkizi hökümet rehberliri, özliri ilgiri otturigha qoyghandek " qanun buyiche dölet bashqursa" dölet qanunini heqiqiy ijra qilsa belki burunqigha qarighanda azraq yaxshilinishi mumkin" dédi.

Lékin dilshat rishit, xitay komunistik partiyisining halak bolushida eng türtkilik rol oynaydighan muhim amilning biri, chiriklik we xiyanetchilik ikenlikini bildürdi.