Xitayda déhqanlarning naraziliq heriketliri köplep yüz bermekte

Yéqinqi bir mezgil ichide, xitayning her qaysi jaylirida bolupmu yéza rayonlirida keng kölemlik toqunush weqeliri yüz bérip, ölüm - yétim hadisiliri körüldi. Aldi bilen sichü'enning wenjuda andin xénenning jungmow nahiyiside keng kölemlik zorawanliq toqunush yüz bérip, az dégende yette adem öldi we 40 nechche adem yarilandi. Arqidinlar sichü'enning xenyü'en nahiyisidiki 90 mingdin artuq déhqan xitay hökümitining térilghu yerlerni yötkep ishlitish jeryanida yiterlik tölem bermigenlikidin narazi bolup, ötken heptidin bashlap köp qétim keng kölemlik namayish ötküzdi.

Buningdin sirt, yünnenning künming shehiri etrapidimu, yerlik déhqanlar ötken charshenbe künidin bashlap, yerlik hökümetning yerlirini yötkep ishlitish heqqi bermeyla tartiwalghanliqigha qarshi chiqip, saqchilar bilen tuqunushqan. Weqede déhqanlar saqchilarning bir qanche mashinisini örüp weyran qilghan. Namratliq déhqanlar naraziliqining menbesi

Xitayda yéqindin buyan déhqanlarning bundaq keng kölemlik naraziliq heriketlirining yüz bérish sewebi heqqide toxtalghan amérika lowa unwersitéti jem'iyetshunas ilmi proféssori xu'ang shümin ependi mundaq didi:

" Bu weqelerning köpinchisi yézilarda yüz bergen. Xitayda islahat élip bérilghandin buyan asasliqi déngiz boyi rayonliri we sheherler tereqqi qildi. Yéza ahalilirining turmushi bolsa anche yaxshilanmidi. Bu xil ehwalda, déhqanchiliq kirimining töwenliki we her xil bajlarning éghirliqi elwette déhqanlarda naraziliq keypiyatlarni ulghaytidu. Yene bir jehettin sichü'en xenyü'en nahiyisidiki déhqanlar namayishini élip éytqanda, bu xitaydiki hökümet asasiy qurulushliri bilen shexsilerning menpe'eti arisida toqunushning küchiyiwatqanliqini körsitidu. Xitay da'iriliri qurulush élip bérip, shexslerning yérini ishletkende, ulargha bérilidighan tölemni qandaq bikitish kérek? ikki terep arisida ixtilap bolghanda buni qandaq usul bilen hel qilish kérek? bu mesililer hazirghiche xitayda aydinglashmighan. Uning üstige, déhqanlar yerlik hökümet xadimlirigha ishenmeydu. Chiriklik éghir bolghachqa, déhqanlar yerlik hökümet xadimlirini tölem pulini toluq bermey, öz chöntikige séliwaldi dep guman qilidu. Shunga bundaq namayishlarning aldini élish nahayiti tes."

Xongkongdiki nenxu'a seher gézitining obzorigha qarighanda, gerche namayish we qarshilishish weqelirining yüz bergen orni we kölimi oxshash bolmisimu, emma ularda bir ortaqliq bar iken. Yeni bay kembeghellik perqining zoriyishi, ishsizliq mesilisi, parixorluqning heddidin éshishi we puqralarning derdini éytidighan jay tapalmasliqi bu weqelerni keltürüp chiqarghan amillar bolup hésablinidiken.

Mesilen, sichü'en xenyü'en nahiyside, xitay hökümiti su éléktir istansisi qurush üchün puqralarning yerlirini yötkep ishletken. Mezkur qurulushni merkizi hökümettin testiqlitish üchün, yerlik hökümet yer yötkep ishlitish chiqimini az iltimas qilghan. Netijide puqralar tegishlik tölemge érishelmigen. Sichü'enning wenju nahiyiside bolsa, kochidiki bir kichikkine jédel, keng kölemlik xelqning naraziliq pa'aliyitige yol achqan. Weqede özini hökümetning bir rehbiri dep atighan kishi, yene bir kishini bozek qilghinida, xelq qozghilip, hökümet emeldarlirining hoquqidin paydilinip, puqralarni ayaq - asti qilghanliqigha qarshi naraziliq namayishi ötküzgen.

Nenxu'a seher gézitining obzorida körsitilishiche, xénendiki tungganlar bilen xitaylar otturisidiki toqunush murekkep bolup, toqunushta az dégende yette adem ölgen. Nechche on minglighan kishi bu qétimliq milliy toqunushqa qatnashqan. Kishilik ejeblendüridighini shuki, pütün dunyaning diqqitini qozghighan mezkur milliy toqunushmu peqet bir qatnash weqesidin kélip chiqqan. Obzorda éytilishiche, weqening éghir aqiwetlerni keltürüshige gerche tungganlar bilen xitaylar otturisidiki milliy ziddiyet asasliq seweb bolsimu, emma téximu inchikilep mulahize qilghanda, tungganlar bilen xitaylar otturisidiki bay- kembeghellik perqimu toqunushning bir muhim sewebi bolup hésablinidiken.

Xitay hökümitige bérilgen telepler

Proféssor xu'ang shümin ependi, déhqanlarning naraziliqini bésiqturush üchün, xitay hökümitining jiddiy tedbir qollinip déhqanlardiki namratliq mesilisini hel qilish kéreklikini tekitlep, mundaq didi:

" Xitay hökümiti yéqinqi on nechche yildin buyan ékisportni kücheytip, nurghun bayliqqa érishti. Xitay hökümiti hazir déhqanchiliq béjini yenggillitish, déhqanchiliq mehsulatlirini yighiwelish bahasini kötürüsh qatarliq her xil wasitilerni qollinip, déhqanlarning turmushini yaxshilashqa qurbi yitidu. Emeliyette amérikidek bir tereqqiy tapqan döletmu déhqanchiliqni yöleydu. Amérika hökümitining déhqanlargha béridighan yardimi shunchilik köp. Her yili bajni étibar béridu, biwaste yardem puli bérish, déhqanchiliq mehsulatlirini yuqiri bahada sétiwalidu. Déhqanlar heqiqeten hökümetning köp yardimige érishidu. Méningche xitay hökümiti qilimen dise buni qilalaydu hem shundaq qilishi kérek. Bolmisa, déhqanlardiki namratliq mesilisi éghir jem'iyet mesililirini keltürüp chiqiridu. "

Nenxu'a sehergézitining obzorida tekitlinishichimu, hazir xitay hökümiti puqralarning ghezipini peseytish üchün choqum déhqanlarning yükini yenggillitip, yéza ahalilirigha dawalinish we jem'iyet sughurtisi bérishi, qanche namrat rayon bolsa, shunche étibar siyasetlerni yürgüzishi kérek iken. Obzorda tekitlinishiche, emeldarlarning chirikliri we zorawanliqimu hazir déhqanlar naraziliqini qozghawatqan muhim amil bolup, béyjing hökümiti choqum qattiq tedbir qollinip, chirik emeldarlarni qattiq jazalishi kérek iken.

Nenxu'a seher gézitining obzorida yekünlishiche, axbarat sahesi choqum erkin qoyuwétilip, jem'iyetning qarangghu teripini achqandila, andin chirik emeldarlarning qilmishini cheklesh meqsitige yetkili bolidiken. (Arzu)