Erkinlik sariyi: xitay dunyadiki erkinlik bolmighan döletlerning biri

Merkizi amérikining nyu-york shehiridiki erkinlik sariyi aldinqi küni élan qilghan 2006 - yilliq doklatida, xitayni "erkinlik bolmighan döletler" qatarigha kirgüzdi. Doklatta, ular dunyadiki 192 döletning siyasiy erkinlik we xelq azatliqi ehwali üstide tekshürüsh élip bérip, ularni derijige turghuzghan. Doklatta eskertishiche, xitay siyasiy erkinlik we xelq azatliqi derijisi eng töwen döletlerning biri bolup,xitay xelq jumhuriyiti puqralar öz hökümitini démokratik yollar bilen özgertelmeydighan "istibdat hakimiyet " dep tekitlen'gen. Doklatta, xitay siyasiy chériklik éghir, siyasiy pa'aliyetler, intérnét we shexsiy alaqe yéqindin nazaret qilinidighan, ipade erkinliki cheklinidighan, musteqil ishchilar uyushmisigha ruxset qilinmaydighan, edliyini partiye bashquridighan, pilanliq tughut siyasiti we kishilik hayatni hökümet tizginleydighan, mekteplerde ati'izim terbiyisi élip bérilidighan dölet, dep körsitildi.

Doklatning diniy erkinlik toghrisidiki pragrapida xitay térrorchiliqni bahane qilip, Uyghurlarning diniy erkinlikini boghmaqta, dep eyibligen. Doklatta, " Uyghur aptonom rayonigha oxshash milliy toqunush mewjüt rayonlarda diniy basturush milli bölgünchilik bilen baghlap qaralmaqta. Shinjangda az sanliq milletlerning diniy pa'aliyetlerge qatnishishi cheklen'gen. Hej qilish we bashqa diniy murasimlar yéqindin nazaret astigha élin'ghan. Hökümet dunyaning diqqiti térrorchiliqqa buralghanliqini purset bilip, islamchi guruhlarni basturmaqta we ularni diniy esebiler, dep qarimaqta "deydu. Erkinlik sariyining yuqiri derijilik tetqiqatchisi pudéntun, xitayni bir partiye diktaturluqidiki dölet, dep körsetti. U, " shübhisizki xitayning siyasiy hoquq jehettiki ipadisi intayin nachar. Chünki xitay puqralirining asasen héchqandaq siyasiy hoquqi yoq. Kompartiye siyasiy saheni pütünley kontrol qiliwalghan. Saylamning hichqandaq ehmiyiti yoq, hetta kent sayliminimu kompartiye kontrol qilmaqta. Démokratik partiye - guruhlarning mewjüt bolup turush hoquqi bolmaydu. Siyasiy partiyiler riqabiti dégendin söz échish mumkin emes. Xitay istibdat döletler ichide eng töwen nomur alghan döletlerning biri. Shunga u, se'udi erebistan we kon'golar bilen bir qatardin orun aldi " dep körsetti.

Erkinlik sariyining mezkur doklatida, gerche xitayda bixeterlik küchliri hökümet kontrolluqida bolsimu, lékin hoquqini qalaymiqan ishlitidighan we kishilik hoquqni depsende qilidighan ehwallar omumyüzlik mewjüt hadisiler, dep tekitlen'gen. Doklatta," qanunsiz we siyasiy meqsedlik adem öltürüsh, qiynash, mejburiy iqrar qildurush, xalighanche qolgha élish we solash weqelirige da'ir dilolar yüz bergen " deydu. Béyjingda yashaydighan xitay öktichi zat lyu shawboning qarishiche, xitay puqralirining siyasiy hoquqini özgertish üchün ishni démokratik saylam élip bérishtin bashlash kérek. U, "xelq hoquqi melum derijide kemchilliklerge ige. Buning tüpki sewebini puqralarning siyasiy hoquqidiki kemchillikler keltürüp chiqarghan. Nurghun iqtisadiy hoquqlarning buzghunchiliqqa uchrishi siyasiy hoquqning yoqluqi. Gherbte emgekchiler qatlimining bezi chaghlarda chong shirketler bilen sodilishishidiki seweb ularda söz erkinliki we musteqil ishchilar uyushmilirining barliqidur. Ular bezide radikal kocha siyasitini qollinip, öz telipini otturigha qoyalaydu we chong shirketlerge bésim ishliteleydu. Lékin xitayda bolsa bu ishlar mewjüt emes " dep körsetti.

Lyu shawbo "xitay hökümiti partiye qurush, gézit - zhurnallarni chekleshni bikar qilip, öktichi zatlargha zerbe bérishni toxtitishi kérek "deydu. Doklatta eskertishiche, xitay metbu'at erkinlikide arqigha chékin'gen. Xitay hökümiti 2005 - yili nechche onlighan gézitni pichetlep, intérnétni tizginleshni kücheytken bolsimu, lékin xitay puqralirining söz erkinlikide qismen özgirishler bolghanliqini bildürdi. Doklatta, diniy guruhlar, étnik milletler we eydiz bimarlirining kemsitishke uchrawatqanliqini tekitligen erkinlik sariyi, xitay " hökümiti az sanliq milletlerning turmush shara'itini yaxshilash programmisi otturigha qoyghan bolsimu, lékin hökümet programmiliri we iqtisadiy tereqqiyattin xitay puqraliri eng köp behriman bolmaqta " deydu.

• Öz muxbirimiz erkinning bu toghridiki anglitishi
• Download story audio